Çip savaşında kartlar yeniden dağıtılıyor

Bu düzenleme ile özellikle Güney Kore merkezli teknoloji devleri Samsung Electronics ve SK Hynix, bundan böyle Çin’deki tesislerine belirli çip ekipmanlarını ve teknolojilerini gönderebilmek için ABD’den lisans almak zorunda kalacak.

Bu karar, hem Washington ile Pekin arasındaki teknoloji rekabetinde yeni bir dönüm noktası olarak görülüyor hem de küresel yarı iletken tedarik zincirinde potansiyel belirsizlikler yaratıyor.

Biden Döneminden Kalan Boşluğun Kapatılması

ABD Ticaret Bakanlığı Sanayi ve Güvenlik Bürosu (BIS), yaptığı açıklamada kararın gerekçelerini detaylandırdı.

Açıklamada, 2023 yılında eski Başkan Joe Biden döneminde alınan bir karara atıf yapıldı. O dönemde ABD, Çin’de faaliyet gösteren bazı yabancı çip üreticilerine, üretimlerinde kullandıkları ABD menşeli malzeme, yazılım ve teknolojiyi lisans almadan Çin’e ihraç etme izni tanımıştı.

Bu istisna, özellikle Güney Koreli şirketler için kritik öneme sahipti. Çünkü Samsung ve SK Hynix, Çin’de büyük ölçekli üretim tesislerine sahip.

Bu tesislerde bellek çipleri üretimi yapılırken, ABD’den gelen ileri teknolojili ekipman ve yazılımlar yoğun biçimde kullanılıyordu.

Ancak Washington’un yeni düzenlemesiyle bu kolaylığın sona erdiği ve söz konusu şirketlerin artık ABD’nin lisans sistemine tabi olacağı açıklandı.

Washington’un Amacı: Çin’in Çip Kapasitesini Sınırlamak

ABD, son yıllarda Çin’in gelişmiş yarı iletken teknolojilerine erişimini sınırlamak için art arda adımlar atıyor.

Çünkü yarı iletkenler yalnızca akıllı telefonlardan bilgisayarlara kadar günlük yaşamda kullanılan cihazların kalbinde yer almıyor; aynı zamanda savunma sanayi, yapay zekâ ve ileri askeri sistemler için de kritik bir rol oynuyor.

Washington, Pekin’in bu teknolojilere sınırsız erişiminin, küresel güç dengelerini değiştirebileceğini düşünüyor.

Bu nedenle ABD yönetimi, Çin’in en gelişmiş çipleri üretme kapasitesini kısıtlama stratejisi izliyor. Yeni karar, bu stratejinin devamı niteliğinde.

Uzmanlara göre, Samsung ve SK Hynix gibi küresel devler de bu süreçte iki arada bir derede kalmış durumda.

Bir yandan Çin, bu şirketlerin en büyük pazarlarından biri. Diğer yandan, ABD ile olan ittifak ilişkileri ve Washington’un teknoloji transferine koyduğu sınırlamalar, bu şirketlerin hareket alanını daraltıyor.

Samsung ve SK Hynix İçin Ne Anlama Geliyor?

Samsung Electronics, dünyanın en büyük bellek çipi üreticisi konumunda. SK Hynix ise ikinci sırada yer alıyor. Her iki şirketin de Çin’de önemli yatırımları mevcut.

Örneğin, SK Hynix’in Wuxi kentinde devasa bir DRAM üretim tesisi bulunuyor. Samsung’un ise Xi’an kentinde büyük ölçekli NAND flash bellek üretim hatları var.

Bu tesisler, küresel elektronik ürün pazarına çip sağlayan en kritik merkezler arasında yer alıyor. Ancak yeni lisans zorunluluğu, bu fabrikaların geleceği üzerinde soru işaretleri oluşturuyor.

Şirketlerin artık her yeni ekipman veya yazılım için ABD’den izin almak zorunda kalması, üretim süreçlerinde gecikmelere ve maliyet artışlarına yol açabilir.

Ayrıca lisans süreçlerinin ne kadar hızlı veya esnek işleyeceği de belirsiz. Eğer Washington, bu lisansları verme konusunda sıkı davranırsa, Samsung ve SK Hynix’in Çin’deki rekabet gücü zayıflayabilir.

Bu durum yalnızca Güney Kore şirketlerini değil, aynı zamanda küresel elektronik ürün tedarik zincirini de etkileyebilir.

Çin’in Tepkisi ve Alternatif Arayışları

Çin, ABD’nin teknoloji kısıtlamalarına karşı uzun süredir tepki gösteriyor. Pekin yönetimi, Washington’un bu politikalarını “teknolojik baskı” ve “haksız rekabet” olarak tanımlıyor.

Çin ayrıca, kendi yarı iletken endüstrisini güçlendirmek amacıyla milyarlarca dolarlık yatırım fonları oluşturmuş durumda.

Ancak uzmanlar, Çin’in kısa vadede ABD’nin ileri seviye çip teknolojilerinin yerini doldurmasının kolay olmayacağı görüşünde.

Yarı iletken üretimi, yalnızca ekipman ve yazılım değil, aynı zamanda onlarca yıllık know-how, patentler ve küresel işbirlikleri gerektiriyor.

Bu nedenle ABD’nin aldığı yeni karar, Çin’in hedeflediği teknolojik bağımsızlık yolunda önemli bir engel oluşturabilir.

Buna karşılık Çin’in, yerli çip üretim kapasitesini artırmaya çalışacağı, Güney Kore ve Tayvan dışındaki alternatif tedarikçileri devreye sokmaya çabalayacağı öngörülüyor.

Küresel Çip Piyasasına Etkileri

Yeni ihracat kontrolünün yalnızca Samsung ve SK Hynix’i değil, tüm küresel piyasayı etkilemesi muhtemel.

Çünkü yarı iletkenler, otomotivden savunmaya, yapay zekâdan telekomünikasyona kadar sayısız sektörde kritik bir bileşen.

Eğer lisans süreci nedeniyle Çin’deki üretim hatları yavaşlarsa, bu durum dünya genelinde çip arzında daralma yaratabilir.

Arz-talep dengesindeki küçük değişimler bile fiyatlarda büyük dalgalanmalara yol açabileceği için, yeni düzenlemenin küresel teknoloji ürünlerinin maliyetine yansıması bekleniyor.

Ayrıca, Çin’de üretilen bellek çipleri akıllı telefon, bilgisayar ve veri merkezlerinde yaygın biçimde kullanıldığı için, bu alanda yaşanacak olası bir aksama, dünya genelinde tüketici elektroniği pazarını da doğrudan etkileyebilir.

Güney Kore’nin Zor Seçimi

ABD’nin aldığı bu karar, Güney Kore hükümetini de zor durumda bırakıyor. Seul, hem Washington’un yakın müttefiki hem de Çin’in en büyük ticaret ortaklarından biri. Güney Kore ekonomisi, büyük ölçüde teknoloji ihracatına ve özellikle çip sektörüne bağlı.

Bu nedenle Güney Kore yönetimi, bir taraftan ABD ile stratejik ittifakını sürdürmek isterken, diğer taraftan Çin pazarını kaybetme riskini göze alamıyor.

Daha önce benzer kısıtlamalar gündeme geldiğinde, Seul hükümeti Washington ile yoğun diplomasi trafiği yürütmüş ve şirketleri için istisna elde etmeye çalışmıştı. Ancak son düzenleme, Biden döneminde verilen bu istisnaların artık geçerliliğini yitirdiğini gösteriyor.

Çip Savaşlarında Yeni Perde

ABD Ticaret Bakanlığı’nın aldığı yeni karar, küresel teknoloji rekabetinde önemli bir dönemece işaret ediyor.

Samsung ve SK Hynix gibi devlerin Çin’deki yatırımları, bundan böyle Washington’un lisans onayına bağlı olacak.

Bu gelişme, yalnızca ABD-Çin ilişkilerinde değil, aynı zamanda küresel tedarik zincirlerinde, fiyat dengelerinde ve teknolojik rekabetin seyrinde belirleyici görev alabilir.

Önümüzdeki dönemde lisans süreçlerinin nasıl işleyeceği, Güney Kore’nin nasıl bir diplomatik yol izleyeceği ve Çin’in kendi teknolojisini geliştirme çabalarının nereye varacağı, küresel çip piyasasının geleceğini şekillendirecek.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Ticaret Bakanlığı’na bağlı Sanayi ve Güvenlik Bürosu (BIS) tarafından yapılan son açıklama, küresel yarı iletken sektöründe önemli bir dönüm noktası niteliğinde.

Açıklamaya göre, bugüne kadar Samsung ve SK Hynix gibi Güney Koreli devlerin Çin’e herhangi bir lisans gerektirmeden ihracat yapmalarına olanak sağlayan düzenlemedeki boşluk kapatıldı.

Böylece bu şirketler, artık yarı iletken üretim ekipmanları ve ileri teknolojilerini Çin’e ihraç edebilmek için ABD’den resmi lisans almak zorunda kalacaklar.

Bu karar, uzun süredir tartışılan bir konunun kapanmasına işaret ediyor. Zira ABD’nin daha önceki uygulamaları, Güney Kore merkezli bu iki teknoloji devine, rakiplerine kıyasla belirgin bir avantaj sağlamıştı.

Yapılan yeni düzenleme ile birlikte, söz konusu ayrıcalığın ortadan kaldırıldığı ve şirketlerin artık rakipleriyle eşit konuma getirildiği vurgulandı.

Eşit Koşullar Vurgusu

ABD tarafından yapılan açıklamada, bu kararın gerekçelerinden biri olarak adalet ve eşit rekabet ortamı öne çıktı.

Açıklamada, hiçbir Amerikan fabrikasının bu ayrıcalığa sahip olmadığına dikkat çekildi. Yani, bugüne kadar Samsung ve SK Hynix’in sahip olduğu muafiyet, aslında ABD merkezli yarı iletken üreticilerini rekabet dezavantajına sürüklüyordu. Yeni düzenleme ile bu durumun giderildiği ve “eşit koşulların sağlandığı” belirtildi.

120 Günlük Geçiş Süreci

Alınan kararın hemen uygulanmayacağı da ifade edildi. Şirketlere, mevcut muafiyet sürelerinin dolmasına kadar 120 günlük bir geçiş süresi tanındı.

Bu süre zarfında Samsung ve SK Hynix’in, Çin’e yönelik ihracatlarını sürdürebilecekleri; ancak bu dönemin sonunda ihracat lisansı için resmi başvurularını yapmalarının zorunlu olduğu kaydedildi.

BIS’in yaptığı açıklamada, söz konusu lisansların verilmesi noktasında temel kriterlere de değinildi. Buna göre, şirketlerin Çin’de halihazırda faaliyette bulunan fabrikalarını işletmeye devam etmelerine izin verilebilecek.

Ancak bu fabrikaların kapasitelerinin artırılması ya da daha ileri bir teknolojiyle yükseltilmesi için lisans verilmesi planlanmıyor.

Başka bir deyişle, mevcut durumun korunmasına yönelik bir esneklik tanınacak, fakat Çin’in yarı iletken kapasitesini geliştirecek her türlü girişim engellenmiş olacak.

ABD’nin Stratejik Hamlesi

Bu karar, yalnızca ticari bir düzenleme değil, aynı zamanda ABD’nin Çin ile süregelen teknoloji rekabetinin bir parçası olarak değerlendiriliyor.

Yarı iletkenler, günümüzün en kritik teknolojik bileşenleri arasında yer alıyor. Akıllı telefonlardan yapay zekâ sistemlerine, otomotivden savunma sanayine kadar geniş bir kullanım alanı bulunan bu mikroçipler, ülkeler için adeta stratejik bir güç unsuru haline gelmiş durumda.

ABD, özellikle Çin’in bu alandaki yükselişini sınırlamak için son yıllarda ihracat kontrollerini sıkılaştırma yoluna gitti.

Daha önce Huawei gibi Çinli teknoloji devlerine uygulanan kısıtlamalar da bu çerçevede hatırlanabilir. Şimdi alınan bu yeni kararla, Çin’in yarı iletken üretim kapasitesini artırmasına katkıda bulunabilecek herhangi bir avantajın önü kesilmiş oluyor.

BIS Müsteşarı’nın Açıklaması

Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan BIS Müsteşarı Jeffrey Kessler, kararın arkasındaki mantığı şu sözlerle özetledi: “Trump yönetimi, ihracat kontrolündeki boşlukları kapatmaya kararlı. Özellikle de bu boşlukların, ABD şirketlerini rekabet açısından dezavantajlı duruma düşürmesine izin vermeyeceğiz.”

Bu ifadeler, kararın yalnızca Çin’i hedeflemediğini, aynı zamanda ABD merkezli üreticilerin küresel rekabette daha güçlü bir konuma getirilmesi amacını da taşıdığını ortaya koyuyor.

Samsung ve SK Hynix İçin Anlamı

Güney Kore’nin iki teknoloji devi için bu kararın sonuçları oldukça kritik. Samsung ve SK Hynix, Çin’de devasa ölçekli üretim tesislerine sahip.

Bu tesisler, küresel tedarik zincirinin ayrılmaz bir parçası haline gelmiş durumda. Ancak ABD’nin yeni düzenlemesi, bu tesislerin gelişim potansiyelini sınırlayacak.

Her iki şirketin de, mevcut üretimlerini sürdürebilmeleri için lisans başvurusu yapmaları bekleniyor. Ancak bu başvuruların kabul edilmesi halinde bile, fabrika kapasitesini artırma veya daha ileri teknolojiler kullanma gibi yatırımlar mümkün olmayacak.

Bu da, Samsung ve SK Hynix’in Çin’deki üretim stratejilerini yeniden gözden geçirmelerini zorunlu kılıyor.

Küresel Yarı İletken Sektörüne Etkileri

Bu düzenlemenin, yalnızca Samsung ve SK Hynix’i değil, küresel yarı iletken pazarını da etkilemesi bekleniyor. Çünkü Çin, bu tür ürünlerin en büyük tüketicilerinden biri.

Eğer Güney Koreli şirketlerin Çin’deki üretim kapasiteleri sınırlanırsa, tedarik zincirinde aksaklıklar yaşanabilir. Bu da, nihai tüketiciye ulaşan elektronik ürünlerin fiyatlarına yansıyabilir.

Öte yandan, ABD merkezli şirketler açısından bakıldığında, bu karar onların rekabet gücünü artırabilir. Zira artık aynı kurallara tabi oldukları için, pazardaki koşulların daha adil bir şekilde şekilleneceği düşünülüyor.

Çin’in Tepkisi Ne Olacak?

Çin’in bu karara nasıl bir tepki vereceği ise merak konusu. Pekin yönetimi, daha önce ABD’nin ihracat kısıtlamalarına karşılık olarak nadir toprak elementleri gibi stratejik ham madde ihracatında sınırlamalara gitmişti.

Benzer bir yaklaşımın tekrar edilmesi ihtimali masada duruyor. Ayrıca Çin’in, kendi yarı iletken endüstrisini hızla geliştirme yönündeki çabalarını daha da artırması bekleniyor.

ABD’nin aldığı bu karar, küresel teknoloji savaşının yeni bir cephesini oluşturuyor. Samsung ve SK Hynix için lisans zorunluluğu, kısa vadede ek bürokratik yükler anlamına gelse de, uzun vadede şirketlerin Çin’deki yatırımlarını yeniden şekillendirmelerine neden olabilir.

Öte yandan, bu hamle ABD için yalnızca Çin’i sınırlandırmak değil, aynı zamanda kendi şirketlerini de daha güçlü ve avantajlı bir konuma getirmek amacını taşıyor.

Küresel yarı iletken rekabetinde kartlar yeniden dağıtılırken, bu düzenlemenin etkilerinin önümüzdeki aylarda daha net bir şekilde ortaya çıkacağı öngörülüyor.