Sanayide alarm zili: Kapasite kullanımı kıpırdamadı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), imalat sanayinin mevcut durumuna ve üretim kapasitesinin ne ölçüde kullanıldığına ışık tutan Kapasite Kullanım Oranı (KKO) verilerini 2025 yılı Aralık ayı için kamuoyuyla paylaştı.
Açıklanan veriler, sanayi sektöründe üretim eğilimlerinin yılın son ayında genel olarak istikrarlı bir görünüm sergilediğine işaret ederken, mevsimsel etkilerden arındırılmış ve arındırılmamış göstergeler arasındaki sınırlı farklar dikkat çekti.
TCMB tarafından yapılan açıklamaya göre, Aralık ayına ilişkin kapasite kullanım oranları, İktisadi Yönelim Anketi kapsamında imalat sanayinde faaliyet gösteren 1.799 iş yerinden alınan yanıtların toplulaştırılması ve değerlendirilmesiyle oluşturuldu.
Bu anket, sanayi işletmelerinin üretim, sipariş, istihdam ve yatırım beklentileri gibi birçok başlıkta görüşlerini yansıtması açısından, ekonomik görünümün izlenmesinde önemli bir gösterge olarak kabul ediliyor.
Mevsimsel Etkilerden Arındırılmış Kapasite Kullanım Oranı
TCMB’nin açıkladığı verilere göre, mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı (KKO-MA), Aralık 2025’te bir önceki aya kıyasla 0,1 puanlık sınırlı bir artış gösterdi. Kasım ayında yüzde 74,1 seviyesinde bulunan bu oran, Aralık ayında yüzde 74,2 olarak kaydedildi.
Bu artış, sanayi üretiminde güçlü bir ivmeden ziyade, mevcut kapasite kullanım düzeyinin korunduğunu ve hafif bir toparlanma eğiliminin söz konusu olduğunu gösteriyor.
Mevsimsel etkilerden arındırılmış veriler, özellikle yılın belirli dönemlerinde tekrar eden tatil, hava koşulları veya takvim etkilerini dışarıda bıraktığı için, sanayideki temel eğilimlerin daha net görülmesini sağlıyor.
Ekonomistler, söz konusu artışın oldukça sınırlı olmasına rağmen, üretim cephesinde ani bir zayıflama olmadığını ve sanayicilerin kapasite kullanımını belirli bir denge seviyesinde sürdürdüğünü vurguluyor.
Bu durum, hem iç talepteki görece durağan seyre hem de dış talep koşullarındaki belirsizliklere bağlanıyor.
Mevsimsel Etkilerden Arındırılmamış KKO Değişmedi
TCMB’nin açıkladığı bir diğer önemli gösterge olan mevsimsel etkilerden arındırılmamış kapasite kullanım oranı (KKO) ise Aralık ayında bir önceki aya göre değişim göstermedi. Kasım ayında olduğu gibi Aralık ayında da KKO yüzde 74,4 seviyesinde gerçekleşti.
Bu veri, sanayi sektöründe üretim kapasitesinin kullanımında aylık bazda durağan bir tabloya işaret ediyor.
Mevsimsel etkilerden arındırılmamış veriler, yılın belirli dönemlerinde yaşanan doğal dalgalanmaları da içerdiği için, özellikle yıl sonu gibi dönemlerde daha yatay bir seyir izlenmesi olağan kabul ediliyor.
Uzmanlar, Aralık ayında kapasite kullanım oranının değişmemesini, yıl sonuna özgü üretim planlamaları, stok ayarlamaları ve talep beklentilerindeki temkinli duruşla ilişkilendiriyor.
Ayrıca, küresel ekonomide devam eden belirsizliklerin ve finansal koşulların sıkı seyrinin de sanayi işletmelerinin üretim kararları üzerinde etkili olduğu değerlendiriliyor.
İmalat Sanayi Genel Görünümü
Açıklanan veriler birlikte ele alındığında, 2025 yılının son ayında imalat sanayinde ne belirgin bir daralma ne de güçlü bir genişleme sinyali verildiği görülüyor.
Kapasite kullanım oranlarının yüzde 74 seviyelerinde seyretmesi, sanayi sektörünün potansiyelinin tamamını kullanmadığını, ancak ciddi bir atıl kapasite sorunu da yaşamadığını ortaya koyuyor.
Türkiye ekonomisi açısından imalat sanayi, büyüme, istihdam ve ihracat performansı bakımından kritik bir öneme sahip.
Bu nedenle kapasite kullanım oranları, yalnızca sanayi sektörünün mevcut durumunu değil, aynı zamanda önümüzdeki döneme ilişkin üretim ve yatırım eğilimlerini de yansıtıyor.
Aralık ayı verileri, sanayicilerin genel olarak temkinli bir duruş sergilediğini, mevcut kapasiteyle üretimi sürdürmeyi tercih ettiğini gösteriyor.
Yatırım iştahının sınırlı olması ve kapasite artışına yönelik güçlü sinyallerin henüz ortaya çıkmaması da bu tabloyu destekliyor.
Ekonomik Beklentiler ve Olası Etkiler
Kapasite kullanım oranlarının seyri, para politikası, iç talep, ihracat pazarlarındaki gelişmeler ve finansman koşullarıyla yakından ilişkili.
TCMB’nin izlediği sıkı para politikası duruşu, kredi koşullarını belirli ölçüde sınırlarken, bu durum sanayi işletmelerinin üretim ve yatırım kararlarında ihtiyatlı davranmasına yol açıyor.
Öte yandan, küresel ekonomide büyümenin yavaşladığına dair sinyaller ve jeopolitik riskler, dış talep cephesinde belirsizlik yaratıyor.
Bu da özellikle ihracata dönük imalat sanayi kollarında kapasite kullanımının artmasını sınırlayan faktörler arasında yer alıyor.
Buna karşın, kapasite kullanım oranlarının belirli bir seviyede korunması, sanayide sert bir daralma riskinin düşük olduğuna işaret ediyor.
Önümüzdeki aylarda iç talepteki gelişmeler, enflasyon görünümü ve finansman koşullarındaki olası değişiklikler, kapasite kullanım oranlarının yönü üzerinde belirleyici olacak.
TCMB’nin 2025 yılı Aralık ayına ilişkin açıkladığı kapasite kullanım oranları, imalat sanayinde istikrarlı ancak temkinli bir görünümün sürdüğünü ortaya koyuyor.
Mevsimsel etkilerden arındırılmış KKO’daki sınırlı artış ve arındırılmamış KKO’nun değişmemesi, üretim faaliyetlerinin mevcut seviyelerde devam ettiğini gösteriyor.
Bu tablo, sanayi sektöründe kısa vadede güçlü bir toparlanma beklentisinin henüz oluşmadığını, ancak aynı zamanda belirgin bir bozulmanın da söz konusu olmadığını işaret ediyor.
Kapasite kullanım oranları, önümüzdeki dönemde ekonomik politikaların etkisini ve sanayi üretiminin yönünü izlemek açısından önemli bir gösterge olmaya devam edecek.
