Gazprom rotayı değiştirdi: Avrupa düşüşte, Çin yükselişte

Özellikle Batı'nın uyguladığı yaptırımlar ve Ukrayna ile devam eden savaş ortamına karşın, şirketin stratejik yönelimleri ve yeni pazarlara açılımı sayesinde bu dikkate değer mali başarı elde edildi.

Zorlu Süreçte Gelen Başarı

Ukrayna'daki savaşın başlamasından bu yana Rusya'nın ekonomik yapısı ciddi baskı altında kaldı. Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere pek çok Batılı ülke, Rusya'ya karşı kapsamlı yaptırımlar uygulamaya başladı.

Bu yaptırımların en önemlilerinden biri, Rusya’nın doğalgaz ihracatına yönelik kısıtlamalardı. Gazprom’un, özellikle Avrupa ülkelerine olan doğalgaz ihracatı, bu süreçte ciddi oranda azaldı.

Ancak bu zorlu sürece rağmen Gazprom, rotasını hızla yeniden çizdi. Geleneksel Avrupa pazarının daralmasının ardından Asya-Pasifik bölgesi başta olmak üzere yeni pazarlara yönelen şirket, ihracat stratejisini bu doğrultuda yeniden şekillendirdi.

Çin ile imzalanan uzun vadeli enerji anlaşmaları ve Sibirya'nın Gücü gibi projeler bu stratejinin somut örnekleri arasında yer aldı.

Asya Pazarına Açılım

Gazprom’un net kârındaki bu yükselişin en önemli nedenlerinden biri, Asya pazarına yapılan yatırımlar ve ihracat hamleleri oldu.

Çin ile geliştirilen doğalgaz hattı sayesinde, Rus gazı artık doğrudan Çin’in kuzey bölgelerine ulaştırılabiliyor. Çin’in enerjiye olan yüksek talebi, Gazprom için Avrupa’daki kayıpları telafi eden bir kaynak haline geldi.

Ayrıca Hindistan, Pakistan ve Güneydoğu Asya ülkeleriyle yapılan yeni iş birlikleri de Gazprom’un ihracat portföyünü genişletti.

Bu ülkelerdeki artan enerji ihtiyacı, Rusya’nın doğalgazına olan talebi canlı tutarken, Gazprom’un gelirlerinde gözle görülür bir artış sağladı.

Rubledeki Dalgalanma ve İç Pazar Desteği

Net kâr artışını destekleyen bir diğer önemli etken ise Rus rublesindeki dalgalanmalardı. Rublenin dolar ve euro karşısındaki değer kaybı, doğalgaz ihracatından elde edilen döviz gelirlerini ruble cinsinden yükseltti. Bu durum, şirketin muhasebe kayıtlarında net kârın artmasına doğrudan katkı sağladı.

Ayrıca Rusya iç pazarında doğalgaza olan talep, özellikle sanayi sektöründe güçlü şekilde devam etti. Tarım, sanayi ve enerji üretimi gibi stratejik alanlarda doğalgaz tüketimi arttı. Bu da Gazprom’un yurt içi satışlarını güçlendirdi ve toplam gelirine olumlu yansıdı.

Maliyetlerde Optimizasyon ve Teknolojik Yatırımlar

Gazprom’un başarısı sadece pazar genişletmeye dayanmıyor; aynı zamanda şirket içi maliyet optimizasyonu ve yeni teknolojilere yapılan yatırımlar da bu yükselişte etkili oldu.

Şirket, enerji üretimi ve dağıtımı süreçlerinde verimliliği artıracak dijital sistemlere yöneldi. İzleme sistemleri, boru hattı güvenliğini artırırken aynı zamanda bakım ve işletme maliyetlerini düşürdü.

Ayrıca yerli üretime yönelme politikaları kapsamında, Batı’dan temin edilen bazı ekipmanların yerli alternatiflerle değiştirilmesi de maliyetlerin kontrol altına alınmasına yardımcı oldu.

Yatırım yapılan yeni teknolojiler sayesinde, doğalgazın çıkarılması ve iletimi süreçleri daha düşük enerjiyle gerçekleştirilmeye başlandı.

Uluslararası Anlaşmalar ve Hamleler

Gazprom’un mali yükselişi aynı zamanda Rus hükümetinin yürüttüğü dış politika ile de paralel ilerliyor. Özellikle Çin ve Orta Asya ülkeleri ile yapılan enerji temelli stratejik iş birlikleri, şirketin dış pazardaki etkisini artırdı.

Türkmenistan, Özbekistan ve Kazakistan gibi ülkelerle yapılan gaz değişim anlaşmaları, Gazprom’un bölgedeki etkisini pekiştirdi.

Rusya'nın BRICS ülkeleriyle ekonomik iş birliğini artırması da Gazprom'un satış potansiyelini genişletti. Bu çerçevede yapılan anlaşmalar, sadece doğrudan satışları değil, aynı zamanda enerji altyapı yatırımlarını da kapsıyor.

Gazprom, bu ülkelerde yeni doğalgaz hatlarının inşası ve işletilmesi konularında aktif rol üstlenmeye başladı.

Riskler ve Gelecek Öngörüleri

Her ne kadar Gazprom şu an için mali olarak güçlü bir pozisyonda görünse de, şirketin karşı karşıya olduğu bazı riskler hâlâ geçerliliğini koruyor.

Bunların başında Batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımların genişletilme ihtimali geliyor. Ayrıca küresel enerji piyasasındaki volatilite ve yenilenebilir enerji yatırımlarının artışı da uzun vadede doğalgaza olan talebi etkileyebilir.

Ancak Gazprom, bu risklere karşı da hazırlıklı görünmekte. Şirket, doğalgazın sıvılaştırılmış formu olan LNG yatırımlarına yönelerek, ihracat pazarlarını deniz yolu üzerinden de genişletmeyi hedefliyor. Bu sayede boru hattı ile ulaşılması zor olan ülkelere de doğalgaz satışı mümkün hale gelecek.

Ayrıca alternatif enerji kaynaklarına yönelik Ar-Ge faaliyetleri de sürüyor. Gazprom, yeşil hidrojen üretimi ve karbon yakalama teknolojileri üzerine pilot projeler geliştirmeye başlamış durumda. Bu yatırımlar, şirketin gelecekteki sürdürülebilirlik performansını olumlu yönde etkileyebilir.

Gazprom’un net kârının 660,4 milyar rubleye yükselmesi, sadece sayısal bir başarı değil; aynı zamanda stratejik yönetim becerisinin, hamlelerin ve teknoloji yatırımlarının birleşiminden oluşan kapsamlı bir kazanımdır.

Zorlu koşullarda bile fırsatları değerlendirmeyi başaran Gazprom, uluslararası enerji arenasındaki gücünü pekiştirmiştir.

Önümüzdeki süreçte hem iç piyasadaki talepleri karşılamak hem de dış pazarlarda rekabetçi kalmak adına atılacak adımlar, şirketin sürdürülebilir başarısının anahtarı olacaktır.

Gazprom’un bu yöndeki stratejik hamleleri, enerji sektörünün küresel dengelerinde de belirleyici olmaya devam edecek gibi görünüyor.

Rusya’nın enerji devi ve küresel doğalgaz pazarının önde gelen oyuncularından biri olan Gazprom, 2025 yılının ilk çeyreğine ilişkin finansal sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı.

Türkiye ile de çeşitli doğalgaz ve enerji projelerinde iş birliği içinde olan şirket, zorlu küresel ekonomik koşullara ve yaptırımların etkilerine rağmen kârını artırmayı başardı.

Gazprom’un yayımladığı mali verilere göre, şirketin 2025 yılı ilk çeyrek net kârı, geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 1 artarak 660,4 milyar rubleye (yaklaşık 8,4 milyar ABD doları) yükseldi.

Bu artışın temel nedenlerinden biri olarak rublenin yabancı para birimleri karşısında güçlenmesi gösterildi.

Kur farklarından elde edilen avantaj sayesinde, Gazprom’un döviz cinsinden yükümlülüklerinde yeniden değerleme kazançları kaydedildi.

Gelirlerde Sınırlı da Olsa Artış Var

Şirketin toplam gelirleri de benzer şekilde küçük bir artış gösterdi. İlk çeyrekte toplam gelir yüzde 1 artışla 2,8 trilyon rubleye ulaştı.

Her ne kadar artış oranı düşük olsa da, küresel enerji piyasalarındaki dalgalanmalar ve Avrupa pazarında yaşanan daralma dikkate alındığında, bu büyüme Gazprom açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendiriliyor.

Ayrıca, net borçluluğun aynı dönemde yüzde 10 oranında azalarak 6 trilyon ruble seviyesine gerilemesi, şirketin finansal yapısındaki iyileşmenin sürdüğünü gösteriyor.

Bu borç azalması, Gazprom’un sermaye yapısında denge sağlamaya devam ettiğini ve mali disiplin çerçevesinde hareket ettiğini ortaya koyuyor.

Avrupa Pazarındaki Büyük Gerileme

Gazprom, özellikle 2022 yılında patlak veren Ukrayna savaşı sonrasında Avrupa enerji pazarında ciddi kan kaybı yaşadı.

Savaş öncesinde Avrupa’nın en büyük doğalgaz tedarikçisi konumunda bulunan şirket, yaklaşık yarım yüzyıllık boru hattı yatırımları ile kıtadaki pazar payını 2021 yılı itibarıyla yüzde 40 seviyesine kadar çıkarmıştı.

Ancak savaşın ardından uygulamaya konulan ağır ekonomik yaptırımlar, Gazprom’un Avrupa’daki müşterilerinin önemli bir kısmını kaybetmesine neden oldu.

Avrupa ülkeleri, enerji arz güvenliği endişesiyle Rusya’ya olan bağımlılıklarını azaltma kararı aldı. Bu süreçte ABD, Katar ve Norveç gibi sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) tedarikçilerine yönelen Avrupa ülkeleri, boru hattı doğalgazına alternatif kaynaklarla enerji ihtiyaçlarını karşılamaya başladı. Bu durum Gazprom’un Avrupa’ya doğalgaz ihracatında dramatik bir düşüşe yol açtı.

Nitekim 2021 yılında Avrupa’ya yaklaşık 201,7 milyar metreküp doğalgaz sevk eden Gazprom, 2024 yılında bu miktarın yalnızca 15 milyar metreküpe kadar düştüğünü bildirdi.

Bu, Avrupa pazarındaki talebin neredeyse tamamen ortadan kalktığını ve Gazprom’un bölgedeki etkinliğinin önemli ölçüde zayıfladığını ortaya koyuyor.

Çin Pazarı Yeni Bir Odak Noktası Oldu

Avrupa pazarındaki kayıplarını telafi etmek ve ihracat gelirlerini çeşitlendirmek isteyen Gazprom, yönünü Asya pazarına, özellikle de Çin’e çevirdi.

Şirketin yaptığı açıklamalara göre, Çin’e Sibirya’nın Gücü (Power of Siberia) boru hattı üzerinden yapılan doğalgaz sevkiyatında önemli bir eşik aşıldı. Bu hatta ilk 100 milyar metreküp doğalgaz teslimatı başarıyla gerçekleştirildi.

Sibirya’nın Gücü boru hattı, Rusya’nın doğusundan Çin’in kuzeyine doğalgaz taşıyan stratejik bir enerji koridoru olarak dikkat çekiyor.

2019 yılında faaliyete geçen bu hat, yıllık 38 milyar metreküp kapasiteye sahip ve Çin’in enerji güvenliği açısından büyük önem taşıyor.

Gazprom’un bu hat üzerinden yaptığı sevkiyatlar, şirketin Asya’daki konumunu güçlendirme stratejisinin en somut adımlarından biri olarak görülüyor.

Ayrıca, Rusya ve Çin arasında yeni boru hattı projeleri için görüşmelerin sürdüğü ve bu alandaki iş birliğinin daha da derinleşebileceği bildiriliyor. Bu gelişmeler, Gazprom’un Avrupa’daki kayıplarını bir ölçüde telafi edebileceğine işaret ediyor.

Türkiye ile Stratejik İş Birliği Devam Ediyor

Gazprom’un Türkiye ile olan ilişkileri de önemini korumaya devam ediyor. Türkiye, hem enerji tüketicisi hem de enerji transit ülkesi olarak Rus doğalgazı için kritik bir konumda bulunuyor.

Mavi Akım ve TürkAkım boru hatları üzerinden Türkiye’ye doğrudan doğalgaz sağlayan Gazprom, bu hatlar aracılığıyla aynı zamanda Güneydoğu Avrupa ülkelerine de gaz iletimi gerçekleştiriyor.

TürkAkım Projesi özellikle son yıllarda stratejik öneme sahip bir enerji projesi olarak öne çıktı. Karadeniz’in altından geçen bu boru hattı sayesinde hem Türkiye'nin enerji arz güvenliği sağlanmakta hem de Avrupa’nın güneydoğusuna ulaşan yeni bir enerji rotası oluşturulmuş durumda.

Gazprom, bu projelerle Türkiye’yi enerji merkezi haline getirme hedefi doğrultusunda çalışmalarını sürdürüyor.

Yeni Pazarlar, Yeni Dönem

Gazprom’un 2025 yılı ilk çeyrek sonuçları, şirketin küresel enerji denklemindeki dönüşümünü açık bir şekilde ortaya koyuyor.

Avrupa pazarında yaşanan dramatik daralma, şirketi Asya başta olmak üzere alternatif pazarlara yönelmeye zorlarken, rublenin değer kazanması ve borç yönetimindeki başarı şirketin finansal tablolarını olumlu yönde etkiliyor.

Çin ve Türkiye ile geliştirilen stratejik ortaklıklar sayesinde Gazprom, uluslararası enerji sahnesinde yeniden konumlanma çabalarını sürdürüyor.

Ancak önümüzdeki dönemde, şirketin bu yeni pazarlarda sürdürülebilir büyüme sağlayıp sağlayamayacağı, enerji fiyatları, gelişmeler ve küresel talep trendlerine bağlı olacak.