İstanbul'da üretim teşvik dışı bırakıldı
Her il için 4 yatırım türü belirlendi. 43 ilde 65 tür hayvancılık projesi, 42 ilde 54 tür tarım projesi teşvik gördü. 81 ilde teşvikten yararlandırılacak 324 yatırım projesinden 172’si hayvancılık, tarım, otelcilik-turizm ve gıda projelerinden oluştu.

Anadolu’da katma değerli üretim sanayiden değil hayvancılık ve tarımdan gelecek. Hayvancılık ve tarımda katma değer arayışı için yeni ürünler teşvik kapsamına alınırken, gümrük birliği dışında olan bu sektörler üzerindeki koruma bariyerleri ilave avantaj yaratarak yapılacak üretimin rekabet gücünü artıracak. İl bazında teşvikli yatırım projeleri için 15 kalkınma ajansına başvurular sürerken, illerin teşvikli yatırım projeleri 30 Eylül itibariyle belirlenmiş olacak.
Ancak illere göre belirlenen yatırım konuları Türkiye’nin yerel üretim haritasının ağırlıklı olarak hayvancılık ve tarımdan oluşacağını ortaya koydu. Yeni teşvik sisteminde 43 ilde 65 ayrı hayvancılık projesi teşvik kapsamına alındı. İllerin kalkınmasında hayvancılıktan sonra en önemli rol tarım ürünleri ve tarıma dayalı sanayi yatırımları oldu. 43 ilde 54 tarıma dayalı proje belirlenerek teşvik edildi.
Ekonomim'den levent Akbay'ın haberine göre her bir ilde gelişmeyi sağlamak üzere 4 ayrı yatırım türü belirlenirken, bazı illerde birden çok hayvancılık ve tarım projesi teşvik edilerek bu illerin gelişmesi bütünüyle hayvancılık ve tarım sektörlerine emanet edildi.
Bölgesel ve yerel kalkınmada anahtar rol verilen hayvancık ve tarımın dışında otel ve turizm yatırımları ile gıda yatırımları kalkınma arayışında en fazla başvurulan yatırım projeleri oldular. 49 ilde 53 otel ve turizm ile gıda sektörü projeleri teşvikten yararlandırılırken Türkiye ölçüsünde teşvik gören 324 ayrı projenin 172’si hayvancılık, tarım, otelcilik ve gıda sektörleri projelerinden oluştu.
Hayvancılık yatırımları 43 ilde hayvancılık sektöründeki 65 yatırım projesi teşvik kapsamında. Hayvancılık yatırım projelerinin büyük çoğunluğu entegre besi ve et ürünleri işleme tesisi ile entegre süt üretim ve süt işleme tesislerinden oluştu.
İllere göre 500 büyükbaştan 3 bin büyükbaşa kadar farklı ölçeklerde olabilecek hayvancılık yatırımlarında; Muş, Bitlis, Tokat, Bartın, Bingöl, Ardahan, Tunceli, Adıyaman ve Ağrı’da 500 baş hayvanlık yatırımlar, Burdur, Osmaniye, Erzurum, Bayburt, Kastamonu, Iğdır, Amasya, Gümüşhane ve Yozgat’ta bin baş hayvanlık projeler teşvik gördü. Buna karşın Kilis’te 3 bin küçük baş, Tekirdağ- Malatya’da 2 bin büyükbaş Bitlis-Bilecik’te 2500 küçükbaş keçi, Balıkesir-Kırklareli’de 2500 küçükbaş kapasiteli entegre tesisler teşvik görecek. Hayvancılık yatırımlarında manda ve keçi de teşvik kapsamında yer alırken Kars ve Muş’ta entegre kaz yetiştiriciliği, Bartın’da deniz ürünleri işleme tesisi, Zonguldak, Trabzon, Malatya, Artvin, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa’da balığa dayalı entegre su ürünleri işleme tesisleri teşvik kapsamına alındı.
Elazığ’da entegre tavuk, Afyon’da jeotermalde sazan, Sinop’ta su ürünleri, Gümüşhane’de alabalık, Ardahan’da Türk somonu üretimi, Çanakkale, Afyon, Tokat, Kars’ta yüksek ekonomik değere sahip endüstriyel süt ürünleri, Bolu ve Çorum’da likit yumurta, yumurta tozu, Bingöl’de bal, Erzurum’da deriden katma değerli gıda takviyesi ürünleri, Elazığ ve Erzincan’da tavuk işleme tesisleri bu kapsamdaki yatırım projeleri arasında yer aldı.
Tarım ürünleri
Tarım ürünlerinde ürüne katma değer kazandıracak işlemleri içeren tesisler teşvikten yararlanacak. Giresun’da fındık ve çay atıklarından katma değerli ürün, Isparta’da gül ve diğer bitkilerden kozmetik, Erzincan’da işlenmiş ve dondurulmuş meyve sebze üretimi, Kırklareli ve Amasya’da jeotermal sera tesisi, Denizli, Yalova, Zonguldak, Antalya’da katma değeri yüksek tıbbi ve aromatik bitkisel ürünler, Aydın, Edirne, Manisa, Yozgat, Adana’da hassas ve akıllı tarım makineleri üretimi, Malatya’da kayısı çekirdeğinden katma değeri yüksek ürünler, Kastamonu’da kenevir işleme tesisi, Osmaniye’de çiçek ve sebze üretim serası teşvik edilecek.
Aydın ve Edirne’de hassas –akıllı tarım makine ve ekipmanları üretimi, Kırşehir ve Manisa’da jeotermal sera, jedry yöntemiyle kurutulmuş meyve sebze üretimi, Konya’da yem katkı maddeleri buzağı maması, Osmaniye ve Şırnak’ta yer fıstığı işleme tesisi, Ankara’da havuçtan beta karoten ve gıda takviyesi üretimi, Adıyaman’da badem işleme tesisleri, Mersin ve Yozgat’ta bakliyat ürünlerinden Gaziantep’te biber atıklarından, Diyarbakır’da bitkisel girdilerden katma değerli endüstriyel gıda ürünler üretimi teşvik kapsamında. Kars kavulca buğdayından dondurulmuş unlu mamul, Amasya’da bitkisel ham ve rafine yağ, Düzce’de bitkisel yağ atık ve yan ürünlerinden probiyotik ve farmakolojik ürünler, Kırıkkale’de biyodizel üretim tesisi, Rize’de çay atıklarından aktif karbon, Edirne’de çeltik kabuğu ve sapından biyoçar ve katma değerli ürünler, Aydın’da incir konsantresi, Siirt’te meyan kökü işleme tesisi, Sakarya, Mersin, Isparta, Karaman, Tokat’ta meyve atıklarından katma değerli ürünler, Iğdır’da sebze işleme ve kurutma tesisi, İzmir ve Batman’da tarımsal atıklardan selüloz, Aydın’da tarımsal ürün ve atıklardan tıbbi ve aromatik bitkisel ürünler, Artvin’de tıbbi aromatik bitkilerden katma değerli ürün, Elazığ ve Kilis’te üzüm işleme ve katma değerli ürünler, Çanakkale, Manisa ve Kilis’te zeytin atıklarından aktif karbon ve katma değerli ürün üretimi de teşvik görecek.
İstanbul’da üretim teşvik dışı
İstanbul’da üretim teşvik dışı tutuldu. Teşvik edilen yatırım konularının ilki görsel işitsel prodüksiyon animasyon ve VFX stüdyoları, dijital ikiz kütüphanesi, oyun stüdyosu. İkinci konu nitelikli kültür endüstrileri yatırımları (Sanat bankası, müze,sahne sanatları, gösteri merkezi, multidisipliner kültür etkinlik kompleksleri, fuar merkezleri vb. Üçüncü konu simgesel mimari yatırımlar, kente kimlik kazandıran ikonik ve simgesel mimarı projeler vb. Son yatırım konusu ise tasarım moda ve kreatif üretim atölyelerinden (Moda tasarım üretim inovasyon ve prototipleme merkezleri, tasarım kampüsleri, zanaat ve dijital tasarım birleşimli merkezler vb.) oluşuyor.
Gıda yatırımlarına teşvikte odak katma değer yaratmak
Gıda yatırım projelerinde de katma değer yaratılması ön plana alındı. Bu çerçevede; Giresun ve Ordu’da çikolata tesisi, Edirne ve Mardin’de dirençli nişasta, Siirt’te Dondurma, Nevşehir ve Bitlis’te dondurulmuş patates, Afyon’da gıda kıvamı artırıcıları, Niğde’de gıda ve içecek makineleri, Edirne’de köpek maması, Isparta’da mantar kompostu, Kırklareli-Tokat’ta maya üretim tesisi, Mersin’de organik bebek maması, Karaman-Yozgat’ta savunma sanayi için hazır gıda üretimi, Aydın’da atıştırmalık, Düzce’de sıvıdan toza bebek devam sütü, Bayburt Hakkari’de su paketleme tesisi, Adana’da meyve atıklarından katma değerli gıda üretimi teşvik gören projeler arasında yer aldı.
Turizmde Antalya ve Muğla kapsam dışı
Otel ve turizm yatırımlarında Antalya ve Muğla gibi gelişmiş merkezler teşvik kapsamı dışında tutuldu. Ağırlıklı olarak Anadolu şehirleri kapsama alındı. Bayburt, Erzincan, Bingöl, Amasya, Tunceli, Kars ve Kırşehir’de 5 yıldızlı, Bartın, Bitlis, Hakkari, Iğdır, Siirt, Tunceli, Çankırı, Muş, Adıyaman, Ardahan ve Ağrı’da 4 yıldızlı konaklama tesisi yatırımları, Bayburt’ta Kop Dağı kayak merkezi, Elazığ Hazar Gölü konaklama merkezi, Giresun kış turizmi merkezi, Van Gölü konaklama tesisi, Batman’da Medikal estetik ve sağlık yaşam kompleksi, Rize’de butik çay turizm merkezi, Düzce, Rize, Tunceli ve Artvin’de doğa temelli turizm merkezi, Bolu, Isparta ve Ordu’da geriatri turizm kompleksi teşvik görecek.
Tüpraş ile THY’nin üretim işbirliği için merkez İzmir seçildi
Ankara’da; medikal kullanıma yönelik enzim ve boyar madde üretimi, tıbbi ürün ve ambalajları üretimi (alüminyum tüpler, cam flakonlar, ampuller, havuçtan beta karoten ve bitkilerden katma değerli gıda takviyesi vb. üretimi ve atık elektrikli ve elektronik eşya (AEEE) geri dönüşüm tesisi teşvik kapsamına alındı. Bursa’da biyopolimer üretimi, metal işlemeye mahsus 5 eksen işleme merkezi üretimi, sismik izolatör üretimi teşvik görecek yatırım koruları oldu.
Bursa ve İzmir RES için rüzgar türbini üretimi, İzmir ve Kocaeli’de birer rulman üretimi tesisi kurulması teşvik kapsamına alındı. Tüpraş ile THY arasında iş birliği anlaşmasına konu olan bitkisel atık yağdan sürdürülebilir havacılık yakıtı ‘SAF’ üretimi için İzmir seçildi. Yüksek teknoloji gerektiren havacılık konusunda kullanılan yüksek alaşımlı döve parçalarının üretimi için Eskişehir, havacılık, raylı sistemler ve otomotiv için mekanik bağlantı elemanları üretimi için Sivas seçildi. Kayseri insansız hava aracı ve eğitim uçağı iniş takım parçaları için seçilen il oldu.
İzmir’de tarımsal atıklardan selüloz üretim tesisi, Kocaeli’de akü geri dönüşüm tesisi, elektrikli lastik pişirme presi üretimi, GMT (Cam elyafı ile takviye edilmiş termoplastik levha üretimi teşvik görecek sektörler arasında. Denizcilik sektöründe ön plana çıkan iller; tekne ve yat üretimi ve yat limanı kurulumu ile Mersin ve Sinop olarak sıralandı. Trabzon’da elektrikli tekne ve yat üretimi, Yalova’da gemi motoru üretimi teşvik gördü. Sakarya’da gemiler ve yüzer araçlar için basınçlı hava ile çalışan sanitasyon sistemleri, Muğla’da Hibrit elektrikli ve güneş enerjisi destekli çevre dostu deniz araçları üretimi teşvik gördü. Iğdır ve Kilis kağıt ambalaj, Niğde-Denizli-Bartın iş güvenliği ayakkabısı, Karabük ve Çorum alaşımlı çelik-döküm üretim tesisi için seçildi.
Mermer entegre tesisi ve mikronize kalsit üretimi ve öğütme tesisi için seçilen iller Adıyaman, Afyon, Burdur, Balıkesir, Muğla, Elazığ, Artvin ve Gümüşhane olarak sıralandı. Mobilya üretimi için seçilen iller; Sinop, Kayseri, Şırnak, Bolu, Giresun, Kastamonu ve Burdur olarak sıralanırken ağaç ve ağaç ürünleri üretimi için seçilen iller; Kastamonu, Kırklareli, Düzçe, Çanakkale, Zonguldak, Karabük ve Burdur olarak sıralandı. Bilecik ve Kütahya ileri seramik için seçilirken, Erzincan ve Batman sıvı karbondioksit üretimi, Konya mermi üretimi ve MIM teknolojisi ile askeri silah parçaları üretimi yapılacak iller olacak. Ayrıca Rize, Samsun ve Kırıkkale’de silah ve silah parçaları üretimi yapılacak. Şanlıurfa ve Van’da taş yünü üretimi yapılacak.
Malatya ve Van’da hazır giyim ileri geri bağlantılı ürünler, Gaziantep, Tekirdağ ve Uşak’ta tekstil makinaları, Uşak’ta tekstil kimyasalları, Diyarbakır’da entegre kumaş, Denizli’de battaniye teknik kumaş, Gaziantep’te rejenere iplik üretimi yapılacak. Tıp sektörü için seçilen iller ve yatırım konuları da şöyle: Siirt medikal serum, Uşak medikal tekstil, Niğde endüstriyel kalsit, Tekirdağ’da kan tüpü, şişe, Samsun’da ultrason, mamografi , röntgen, mr, cerrahi motor, EKG, solunum cihazı, holter, diyaliz makinası, ,Ankara alüminyum tüpler, cam flakon, Trabzon bitkilerden biyoaktif potansiyelli ürünler, Mardin antivenom, antiserum üretimi.