Çin'in elindeki stratejik koz! Yeni kriz
ABD'nin tarifelerine karşı, nadir hammaddelerdeki kontrolünü ve gücünü bir silah olarak kullanan Çin, küresel ekonomiyi kıskaca aldı. Hem ABD hem de AB'de, Çin'e bağımlı şirketler ihracattaki kısıtlamalar nedeniyle stok krizi yaşarken, dev fabrikalar üretimi azaltma ve yavaşlatmaya gidiyor.
Çin, elektronik, otomotiv ve savunma sistemleri için vazgeçilmez olan nadir toprak elementleri üzerindeki hâkimiyetini ABD'ye karşı önemli bir koz olarak kullanıyor. Küresel üretimin yaklaşık yüzde 60'ını, rafinasyonun ise neredeyse yüzde 90'ını kontrol eden Pekin, nadir hammaddeler ve kalıcı mıknatısların ihracatına kısıtlamalar getirerek sektörü kıskaca aldı.
Dünya ekonomisinin büyük ölçüde Çin'den gelen bu mıknatıslara bağımlı olduğunu belirten analistler ise ihracatın durmasının küresel ölçekte hissedileceğini belirtiyor. Bazı analistler ise Çin'in hamlesinin Trump'ın tarifelerine geçici bir tepki değil, kalıcı bir politika olduğunu vurguluyor.
Otomobil devleri üretimi azalttı
Daha önceki kısıtlamaların etkisi henüz aşılamamışken, otomotiv devleri de kendilerini bu yeni krizin içinde buldu. ABD'li otomobil üreticisi Ford, mayıs ayında Chicago'daki SUV üretimini hammadde sıkıntısı nedeniyle azaltmak zorunda kalırken, oto parça tedarikçileri Aptiv ve BorgWarner de nadir elementlere ihtiyaç duymayan motorlar üzerinde çalışmaya başladı.
AB ve ABD'li şirket zorlanıyor
Öte yandan ABD'li şirketlerin yüzde 75'i de stratejik element stoklarının birkaç ay içinde tükeneceğini öngörüyor.
Arz kesintileri daimi bir tehdit unsuru olmaya devam ederken Avrupa Otomotiv Tedarikçileri Birliği de sektörün "Çin'in ihracat kısıtlamaları nedeniyle ciddi şekilde sarsıldığını" belirterek, "Avrupa genelinde üretim hatlarının durduğu, stokların azalmasıyla önümüzdeki haftalarda etkilerin daha da artacağı" uyarısında bulundu.
Bağımlılığı kırmak için 2030 yılına kadar 7 bin ton mıknatıs üretmeyi hedeflen AB, bu amaçla birçok madencilik, rafinasyon ve geri dönüşüm projesi yürütülüyor.
Çin'e alternatif ya da rakip yok
Çin'in 44 milyon tonluk nadir hammadde rezervlerine karşılık Hindistan, Brezilya ve Avustralya toplamda 31 milyon tonluk potansiyele sahip. Kazakistan'da da son dönemde 20 milyon tonluk yeni rezerv bulunduğu biliniyor.
Ancak tüm bu kapasiteye rağmen Hindistan, Brezilya ve Kazakistan'ın bu madeni işleyecek kapasitesi bulunmuyor. Gelecekte yeni kaynağın ise Grönland olacağı konuşuluyor. Bölgedeki tahmini rezerv ise 28,2 milyon ton.
Ancak alternatif tedarik kaynakları önemli ölçüde artana kadar Çin, küresel sanayiler üzerindeki etkisini sürdürmeye devam edecek. Yakın vadede Çin'in piyasadaki hâkimiyetine rakip çıkması beklenmese de G7 liderleri, Çin'in uyguladığı kasıtlı piyasa bozucu müdahalelere karşı ortak bir strateji geliştirmeye hazırlanıyor.
