Yemeğe oturmadan fiyatı bil! Dijital menü zorunlu oluyor

Bakanlık tarafından kamuoyuna sunulmak üzere hazırlanan taslak düzenleme, özellikle hizmet sektörünü ve tartılarak satılan ürünleri yakından ilgilendiriyor.

Yeni düzenlemeler, hem dijital çağın gereklerini karşılamayı hem de tüketicilerin bilgiye daha kolay ulaşmasını amaçlıyor.

Yapılması planlanan en dikkat çekici değişikliklerden biri, lokanta, restoran, kafe gibi hizmet sektöründe faaliyet gösteren işletmelere yönelik olacak.

Bu işletmelerin sundukları hizmetlere ait fiyat listelerinin yalnızca fiziki ortamda değil, aynı zamanda internet ortamında da yayımlanması gerekecek.

Bu adımla amaçlanan, tüketicilerin farklı işletmeler arasında fiyat karşılaştırması yapabilmesini kolaylaştırmak.

Bakanlık yetkilileri, bu uygulamanın hem piyasada rekabeti artıracağını, hem de tüketicilerin sürpriz fiyatlarla karşılaşmalarının önüne geçeceğini belirtiyor.

Böylece, restoran veya kafeye gitmeden önce menü fiyatlarını online olarak görebilecek olan tüketiciler, kararlarını daha bilinçli bir şekilde verebilecek.

Bu dijital şeffaflık sayesinde fiyat politikaları daha görünür olacak ve tüketicinin yanı sıra işletmeler de kendilerini piyasa koşullarına göre düzenlemek zorunda kalacak.

Ayrıca, işletmelerin web sitelerinde ya da mobil uygulamalarında fiyat listelerini yayımlaması zorunlu hale gelecek. Bu sistemin nasıl denetleneceği ise ilerleyen günlerde yayımlanacak ikincil mevzuatlarla netleşecek.

Tartılan Ürünlerde Dara Zorunluluğu

Taslak düzenlemenin bir diğer önemli maddesi ise, tartılarak satılan ürünlere ilişkin. Pazarlarda, manavlarda ya da kuruyemişçilerde sıkça karşılaşılan “ambalajla birlikte tartım” uygulamasının önüne geçilmesi için yeni bir adım atılıyor. Artık, satış sırasında ürünün ambalaj ağırlığının (dara) mutlaka düşülmesi zorunlu olacak.

Yani, satıcı ürünün net ağırlığını belirtmek ve buna göre ücretlendirme yapmak zorunda kalacak. Özellikle şeffaf plastik kaplar, karton kutular, poşetler gibi ambalaj malzemeleri tartıya dâhil edilmeyecek.

Böylece tüketici yalnızca ürüne para ödeyecek; ambalaj maliyetinin ürün fiyatına yansıtılmasının önüne geçilecek.

Bu düzenleme ile hem adaletli fiyatlandırma sağlanacak, hem de bazı işletmelerin bilinçli olarak uyguladığı fazladan ücret alma yöntemleri engellenecek. Ayrıca tüketicinin güveni artacak ve alışveriş esnasında yaşanan tartışmaların önüne geçilmiş olacak.

Düzenleme Neden Gündeme Geldi?

Ticaret Bakanlığı’nın bu düzenlemeleri hayata geçirmesinin ardında birden fazla neden bulunuyor. Son dönemde artan hayat pahalılığı, tüketicilerin fiyat duyarlılığını daha da artırdı.

Birçok vatandaş, aynı hizmet ya da ürünü farklı yerlerde çok farklı fiyatlarla karşılaştığını dile getiriyor. Ayrıca bazı işletmelerin internet üzerinde veya mekân dışında herhangi bir fiyat bilgisi sunmaması, tüketicilerin mağduriyet yaşamasına neden oluyor.

Özellikle turistik bölgelerde restoranların ya da kafelerin menülerinde fiyat bilgisinin bulunmaması ya da tüketicinin onayı olmadan ek ücretlerin yansıtılması gibi şikayetler sıkça gündeme gelmeye başladı.

Bu tür uygulamalara karşı caydırıcı olmak amacıyla yeni yönetmelikle birlikte hem bilgilendirme hem de denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi hedefleniyor.

Denetimler Artacak

Yeni düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle birlikte, Ticaret Bakanlığı ve bağlı il müdürlükleri tarafından denetimler sıklaştırılacak.

İnternet sitelerinde fiyat bilgisi yayınlamayan işletmelere cezai yaptırımlar uygulanabilecek. Aynı şekilde, dara alınmadan ürün satan esnafa da idari para cezaları kesilebilecek.

Bakanlık, fiyat etiketi ve bilgilendirme konusunda şeffaf davranmayan işletmelere karşı kararlı bir tutum sergileyeceğini belirtiyor.

Denetimlerin yalnızca fiziki mağazalarla sınırlı kalmayacağı, dijital platformların da takip altında olacağı ifade ediliyor.

Tüketici Hakları Güçleniyor

Bu düzenlemelerle birlikte, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında yer alan "doğru bilgilendirme" ilkesi bir adım daha ileri taşınmış olacak.

Tüketici, herhangi bir ürün ya da hizmeti satın almadan önce o ürün veya hizmet hakkında yeterli bilgiye sahip olma hakkına sahiptir.

Bu hak doğrultusunda, gerek online gerekse fiziki ortamda şeffaf ve erişilebilir bilgi sunmak, satıcıların yasal sorumluluğu olacak.

Ayrıca, düzenleme ile birlikte işletmelerin tüketiciyle olan ilişkilerini daha etik ve profesyonel bir zemine taşıması bekleniyor. Bilinçli tüketici kitlesinin artması, piyasadaki kaliteyi ve güven ortamını da beraberinde getirecek.

Sektör Temsilcilerinden İlk Tepkiler

Düzenlemelere dair kamuoyunda genel olarak olumlu bir hava hakim. Tüketici dernekleri, bu adımların uzun zamandır beklenen gelişmeler olduğunu ifade ederken, bazı işletme sahipleri ise uygulamaların ek maliyet doğurabileceğinden endişe ediyor.

Özellikle küçük esnaflar, web sitesi hazırlama ve fiyat listesi güncelleme gibi dijitalleşme adımlarında desteğe ihtiyaç duyabileceklerini dile getiriyor.

Ancak Bakanlık, bu tür geçiş süreçlerinde küçük işletmelere rehberlik etmeyi ve süreci kademeli olarak yürütmeyi planlıyor.

Daha Şeffaf ve Adil Bir Ticaret Ortamı

Ticaret Bakanlığı'nın gündemindeki yeni Fiyat Etiketi Yönetmeliği taslağı, tüketici haklarını güçlendirmeye ve ticari şeffaflığı artırmaya yönelik önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Hem dijital ortamda fiyatların yayımlanması zorunluluğu hem de ambalaj ağırlıklarının tartım dışında tutulması gibi düzenlemeler, fiyat adaleti ve tüketici güveni açısından kritik öneme sahip.

Düzenlemenin resmi olarak yürürlüğe girmesiyle birlikte hem tüketiciler hem de satıcılar açısından daha net kuralların hâkim olduğu, hakların daha etkin korunduğu bir ticaret ortamı oluşması bekleniyor.

Ticaret Bakanlığı, lokanta, restoran, kafe gibi yiyecek-içecek hizmeti sunan işletmelerde, tüketicilerin hizmet fiyatlarını daha şeffaf bir şekilde görebilmesini sağlamak amacıyla dijital bir sistemin kurulacağını duyurdu.

Bakanlık, bu sistem sayesinde fiyat karşılaştırmalarının kolaylaşacağını ve tüketici haklarının daha güçlü biçimde korunacağını açıkladı.

Yapılan bilgilendirmede, perakende olarak satışa sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyat etiketleri ile tarifelerin düzenlenmesinde "Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun" ve "Fiyat Etiketi Yönetmeliği" esas alındığı belirtildi.

Bu mevzuatlar, tüketiciye sunulan ürün ve hizmetlerin etiketlenmesi, fiyat listelerinin nasıl olması gerektiği ve indirim uygulamalarının hangi kurallara tabi tutulacağı gibi konularda temel çerçeveyi oluşturuyor.

Bakanlık, özellikle son dönemde artan tüketici şikayetleri ve sektörün mevcut ihtiyaçları doğrultusunda, Fiyat Etiketi Yönetmeliği'nde güncellemeye gidilmesinin zorunlu hale geldiğini ifade etti. Hazırlanan yeni yönetmelik taslağı kamuoyunun görüşüne sunulmuş durumda.

Taslağa göre getirilecek düzenlemelerden biri de, özellikle pazarlar ve bazı perakende noktalarında sıkça gündeme gelen tartı işlemleriyle ilgili.

Açıklamaya göre, tüketici önünde tartılarak satılan ürünlerin, ambalajlarıyla birlikte değil, sadece net içeriğiyle satışa sunulması zorunlu hale getirilecek.

Bu bağlamda, "dara" adı verilen ambalaj ağırlığının ölçümden düşülmesi şartı getiriliyor. Bu uygulama, Türk ticaret geleneğinde önemli bir yer tutan ve "ölçüde ve tartıda doğruluk" prensibini temel alan Ahilik kültüründen ilham alıyor.

Böylece tüketiciler, yalnızca ürüne ödedikleri ücretle mağdur olmaktan kurtulacak ve daha adil bir alışveriş süreci sağlanacak.

Karekod Dönemi Başlıyor: Fiyat Listelerine Dijital Erişim

Yiyecek ve içecek hizmeti veren işletmeler için dikkat çeken bir diğer yenilik, menü ve fiyat listelerine erişimin dijital hale getirilmesi.

Hâlihazırda 1 Ocak 2024 itibarıyla yürürlüğe giren uygulama kapsamında, lokanta, kafe, restoran ve benzeri işletmelerin hem kapı girişlerinde hem de masa üzerinde fiziki menü ve fiyat listesi bulundurmaları zorunluydu.

Yeni düzenlemeyle birlikte artık bu menülere karekod (QR kod) aracılığıyla da erişim mümkün hale gelecek.

Masa üstüne yerleştirilecek karekodlar sayesinde tüketiciler, cep telefonları aracılığıyla menüleri kolayca inceleyebilecek.

Bu uygulama, hem işletmeler için pratiklik sunarken hem de müşterilere daha konforlu bir bilgi edinme olanağı tanıyacak.

Fiyat Karşılaştırmaları Dijital Ortama Taşınıyor

Bakanlığın üzerinde çalıştığı bir diğer önemli düzenleme ise tüm yiyecek-içecek işletmelerinin fiyat listelerini belirli bir sistem üzerinden dijital ortama aktarması.

Belirlenecek kriterleri karşılayan lokanta, restoran ve kafe gibi yerler, sunulan hizmetlere dair fiyatlarını bu platform üzerinden yayımlayacak.

Bu dijital sistem sayesinde tüketiciler, aynı kategorideki farklı işletmelerin menü ve fiyatlarını karşılaştırma şansı elde edecek.

Böylece hem daha bilinçli tercihler yapılabilecek hem de fiyat şeffaflığı açısından sektörde önemli bir iyileşme sağlanacak.

Basılı Yayın Satıcılarına Elektronik Etiket Kolaylığı

Sadece yiyecek-içecek sektörünü değil, kitap ve dergi satıcılarını da kapsayan yenilikler getiriliyor. Özellikle gazete, dergi ve kitap satışı yapan işletmelere, geleneksel fiyat etiketinin yanı sıra elektronik bilgi cihazları kullanma imkanı tanınacak. “Fiyat gör” sistemleri gibi dijital ekranlarla ürün fiyatlarının sergilenebilmesi sağlanacak.

Bu yenilikle amaçlanan, hem sektörün dijitalleşen dünya ile uyum içinde gelişmesi hem de tüketicilerin daha doğru ve eksiksiz bilgiye erişiminin kolaylaştırılması.

Dijital sistemler sayesinde etiket yenileme, fiyat güncelleme gibi işlemler hız kazanacak ve hata payı azalacak.

Bakanlıktan Sürdürülebilir Denetim ve Bilgilendirme Taahhüdü

Ticaret Bakanlığı, yaptığı açıklamada üretici ve tüketici odaklı politika anlayışını sürdüreceğini ve kamuoyunu bilgilendirme görevini ciddiyetle yerine getirmeye devam edeceğini belirtti.

Yeni yönetmelik taslağı, ilgili sivil toplum kuruluşları ve sektörel paydaşların görüşlerinin alınmasının ardından son hali verilerek yürürlüğe sokulacak.

Tüketici haklarının korunması, ekonomik dengenin sağlanması ve adil ticaret ortamının tesisi adına yapılan bu düzenlemelerin, sektör genelinde pozitif etkiler yaratması bekleniyor.

Bakanlık, hem mevcut düzenlemelerin etkin şekilde denetleneceğini hem de teknolojik gelişmelere uyumlu yeni uygulamaların devreye alınacağını vurguladı.