İhracatta artış, ithalatta denge arayışı

Verilere göre, 2025 yılının Ağustos ayında Türkiye’nin ihracatı geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 0,9 oranında azalarak 21 milyar 795 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti.

İthalat ise yüzde 3,9 oranında azalış göstererek 25 milyar 963 milyon dolar oldu. Böylece dış ticaret açığı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16,7 oranında gerileyerek 4 milyar 197 milyon dolar düzeyine indi.

İhracattaki Gelişmeler

Ağustos ayında ihracatta yaşanan yüzde 0,9’luk azalış, görece sınırlı bir daralma olarak değerlendiriliyor. Küresel ticaretin yavaşlama eğilimine girdiği bir dönemde Türkiye’nin ihracatını büyük ölçüde koruyabilmesi, dikkat çekici bir gelişme olarak yorumlanıyor.

Özellikle Avrupa Birliği ülkelerine olan satışlarda yaşanan dalgalanmalar, ihracatın genel performansını etkilemeye devam ediyor.

Sanayi ürünleri, ihracatın en önemli kalemleri arasında yer almayı sürdürdü. Otomotiv, makine, tekstil ve hazır giyim sektörleri, toplam ihracat içinde yüksek paya sahip sektörler olarak öne çıktı.

Bunun yanında tarım ve gıda ürünlerinde, küresel talep ve iklim koşullarına bağlı olarak sınırlı artışlar görüldü.

Ancak enerji fiyatlarındaki dalgalanma ve hammadde maliyetlerindeki artış, ihracatçıların rekabet gücünü kısmen zayıflattı.

İthalatta Düşüş

İthalat tarafında yüzde 3,9 oranında yaşanan gerileme, toplam hacmin 25 milyar 963 milyon dolar seviyesine düşmesine yol açtı.

Bu azalışta, enerji ithalatındaki gerilemenin etkili olduğu tahmin ediliyor. Petrol ve doğal gaz fiyatlarında yılın ikinci yarısında gözlenen nispi istikrar, enerji faturasında düşüşü beraberinde getirdi.

Bunun yanı sıra yatırım malları ve ara malları ithalatında da talep daralması dikkat çekti. İç piyasada tüketim eğilimlerindeki yavaşlama ve sanayi üretimindeki dalgalanmalar, ithalatın genel seyrini aşağı yönlü etkiledi.

Dayanıklı tüketim malları ve elektronik ürünlerde ithalatın sınırlı oranda arttığı, buna karşın hammadde ithalatında düşüşün daha belirgin olduğu kaydediliyor.

Dış Ticaret Açığındaki Gelişme

Ağustos ayında dış ticaret açığı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16,7 oranında gerileyerek 4 milyar 197 milyon dolar oldu.

Bu gelişme, ihracatın görece istikrarlı seyretmesi ve ithalattaki düşüşün daha güçlü olmasıyla ilişkilendiriliyor.

Türkiye ekonomisi açısından dış ticaret açığının azalması, cari işlemler dengesine olumlu yansıyan bir gelişme olarak değerlendiriliyor.

Özellikle enerji faturasında yaşanan gerileme, dış ticaret açığının küçülmesinde belirleyici unsurlar arasında gösteriliyor.

Bununla birlikte, ihracatta kalıcı artışların sağlanması için küresel talepteki seyrin ve iç üretim kapasitesinin yakından izlenmesi gerekiyor.

Küresel Ekonomik Görünümün Etkisi

2025 yılı dünya ekonomisi açısından belirsizliklerle dolu bir yıl olmaya devam ediyor. Küresel büyümenin yavaşlaması, ticaret hacimlerinde daralmaya yol açarken, Türkiye’nin dış ticaret performansı da bu gelişmelerden doğrudan etkileniyor.

Özellikle Avrupa Birliği, Türkiye’nin en önemli ticaret ortağı olmaya devam ediyor. Ancak AB ekonomilerinde tüketim talebinin zayıflaması, Türk ihracatçılarının satışlarını sınırlıyor.

Diğer taraftan, Orta Doğu ve Afrika ülkelerine yönelik ihracatta kısmi artışlar görülüyor. Uzak Doğu pazarlarında ise rekabet koşulları giderek sertleşiyor.

İç Dinamiklerin Görevi

Türkiye ekonomisinin iç dinamikleri de dış ticaret rakamlarını şekillendirmede önemli rol oynuyor. Döviz kuru hareketleri, üretim maliyetleri, lojistik giderler ve finansmana erişim koşulları ihracatçılar üzerinde baskı yaratmaya devam ediyor.

İthalatta ise iç talepteki yavaşlama belirleyici oldu. Yılın ilk yarısında kredi koşullarında yaşanan sıkılaşma, tüketici talebini ve yatırım iştahını sınırlarken, bu durum ithalata da yansıdı.

Uzmanların Görüşleri

Ekonomi uzmanları, Ağustos ayı verilerinin genel olarak dengeli bir tablo ortaya koyduğunu belirtiyor. İhracatta sınırlı düşüşe rağmen dış ticaret açığındaki gerilemenin önemli olduğunu vurgulayan uzmanlara göre, Türkiye’nin uzun vadede ihracat odaklı büyüme stratejisini güçlendirmesi gerekiyor.

Bunun için katma değeri yüksek ürünlerin ihracat payının artırılması, teknoloji yoğun sektörlere yatırımların hızlandırılması ve yeni pazarlara açılımın teşvik edilmesi gerektiği dile getiriliyor.

Aynı zamanda lojistik altyapının geliştirilmesi ve gümrük süreçlerinin hızlandırılması, ihracatçıların rekabet gücünü artıracak önlemler arasında sayılıyor.

Önümüzdeki Döneme İlişkin Beklentiler

2025 yılının geri kalanında dış ticaretin seyrinde küresel ekonomideki gelişmeler belirleyici olacak. Enerji fiyatlarındaki istikrarın sürmesi halinde ithalat faturasında büyük bir artış beklenmiyor. Ancak küresel talepteki zayıflama devam ederse ihracatın büyüme hızında sınırlamalar görülebilir.

Türkiye’nin dış ticarette daha dengeli bir yapıya kavuşabilmesi için, ihracatın çeşitlendirilmesi ve dış pazarlarda yeni fırsatların değerlendirilmesi önem taşıyor. Özellikle Asya ve Afrika ülkeleriyle ticari ilişkilerin derinleştirilmesi, ihracatçılar için yeni fırsatlar sunabilir.

2025 yılı Ağustos ayında Türkiye’nin ihracatı yüzde 0,9 oranında azalarak 21 milyar 795 milyon dolar, ithalatı ise yüzde 3,9 oranında düşerek 25 milyar 963 milyon dolar oldu. Böylece dış ticaret açığı, yüzde 16,7’lik gerilemeyle 4 milyar 197 milyon dolara indi.

Bu tablo, ithalattaki düşüşün dış ticaret açığını daraltmada önemli bir rol oynadığını ortaya koyuyor. Ancak ihracatın sürdürülebilir bir şekilde artırılması için hem küresel hem de ulusal ölçekte kapsamlı stratejilere ihtiyaç duyuluyor.

Türkiye’nin ihracat odaklı büyüme hedeflerine ulaşabilmesi, yüksek katma değerli ürünlerin üretimi ve yeni pazarlara erişim konusundaki adımların hızına bağlı olacak.

Türkiye’nin dış ticaret performansı, küresel ekonomik dalgalanmalar, enerji fiyatlarındaki hareketlilik ve bölgesel ticari ilişkilerin yönlendirdiği bir seyir izlemeye devam ediyor.

Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, 2025 yılının Ocak-Ağustos dönemi ile Ağustos ayına ilişkin dış ticaret istatistikleri ülke ekonomisinin genel durumunu ortaya koyan önemli ipuçları sundu.

Ocak-Ağustos Dönemi Genel Görünüm

2025 yılının ilk sekiz ayında Türkiye’nin ihracatı, bir önceki yılın aynı dönemine göre %4,3 oranında artış kaydederek 178 milyar 112 milyon dolara ulaştı.

İthalat ise aynı dönemde %5,6 oranında artış göstererek 238 milyar 183 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Bu tablo, dış ticaret açığının devam ettiğini, ancak ihracatın artış ivmesini koruduğunu ortaya koyuyor.

Dış ticaret hacmi, yani toplam ihracat ve ithalatın birleşiminden oluşan büyüklük ise Ocak-Ağustos döneminde %5,1 artışla 416 milyar 295 milyon dolara yükseldi.

Bu artış, Türkiye’nin küresel pazarlardaki etkinliğini artırma yolunda adımlar attığını, fakat enerji ve hammaddeye olan dışa bağımlılığın ithalatı yüksek seviyelerde tutmaya devam ettiğini gösteriyor.

Ağustos Ayı Dış Ticaret Verileri

2025 yılı Ağustos ayında, dış ticaret rakamları geçen yılın aynı ayıyla kıyaslandığında hem ihracatta hem ithalatta düşüş yaşandı. İhracat, %0,9 azalarak 21 milyar 795 milyon dolar, ithalat ise %3,9 azalarak 25 milyar 963 milyon dolar oldu. Böylece dış ticaret hacmi %2,5 oranında daralarak 47 milyar 758 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti.

Bu düşüş, özellikle küresel ekonomideki belirsizlikler, Avrupa pazarındaki talep daralması ve enerji fiyatlarındaki dalgalanmalardan kaynaklandı.

Ancak, ihracatın ithalatı karşılama oranı 2,4 puan artışla %83,9’a yükseldi. Bu oran, Türkiye’nin dış ticaret açığını kısmen azaltma yönünde ilerlediğini ortaya koyuyor.

Enerji ve altın gibi dış ticaret açığını artıran kalemler dışarıda bırakıldığında tablo daha da olumlu hale geliyor.

Enerji hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı %97,1, enerji ve altın hariç tutulduğunda ise %101,8 olarak kaydedildi. Yani, enerji ve altın dışındaki alanlarda Türkiye’nin dış ticaretinde denge sağlandığı görülüyor.

Ülkelere Göre Dış Ticaret

Ağustos ayında Türkiye’nin en fazla ihracat gerçekleştirdiği ülkeler sıralamasında Almanya ilk sırada yer aldı. Almanya’ya yapılan ihracat 1 milyar 776 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Onu, ABD (1 milyar 276 milyon dolar) ve İngiltere (1 milyar 155 milyon dolar) izledi. İlk 10 ülke, toplam ihracatın %46,2’sini oluşturdu.

İthalatta ise ilk sırada Çin bulunuyor. Çin’den yapılan ithalat 3 milyar 903 milyon dolar olurken, Rusya 3 milyar 291 milyon dolar ile ikinci, Almanya 2 milyar 260 milyon dolar ile üçüncü sırada yer aldı. En çok ithalat yapılan ilk 10 ülkenin toplam ithalattaki payı ise %59,4 olarak belirlendi.

Ülke Gruplarına Göre Dış Ticaret

Ülke grupları bazında bakıldığında, ihracatta en yüksek paya sahip grup Avrupa Birliği (AB-27) ülkeleri oldu. AB’ye yapılan ihracat 9 milyar 84 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti.

İkinci sırada Yakın ve Ortadoğu ülkeleri (3 milyar 833 milyon dolar), üçüncü sırada ise Diğer Avrupa ülkeleri (3 milyar 187 milyon dolar) yer aldı.

İthalatta da yine AB-27 ülkeleri 8 milyar 148 milyon dolar ile ilk sırada bulunuyor. Onları Asya ülkeleri (7 milyar 547 milyon dolar) ve Diğer Avrupa ülkeleri (4 milyar 984 milyon dolar) izledi.

Bu dağılım, Türkiye’nin hem Avrupa hem Asya pazarlarında güçlü ticari bağlara sahip olduğunu ortaya koyuyor.

Ekonomik Gruplara Göre İhracat ve İthalat

Geniş Ekonomik Gruplar (BEC) sınıflamasına göre, ihracatta en yüksek payı hammadde (ara malları) aldı. Ağustos ayında bu grupta 11 milyar 58 milyon dolarlık ihracat yapıldı ve geçen yılın aynı ayına göre %3,4 oranında azalış görüldü.

İkinci sırada tüketim malları (7 milyar 225 milyon dolar, %4,3 azalış), üçüncü sırada ise yatırım malları (3 milyar 53 milyon dolar, %11,2 artış) yer aldı.

İthalatta ise benzer şekilde en yüksek payı yine hammadde (ara malları) grubu aldı. Bu gruptaki ithalat 17 milyar 741 milyon dolar olurken, geçen yılın aynı ayına göre %5,8 azalış yaşandı.

Yatırım malları ithalatı 4 milyar 285 milyon dolar (%2,9 artış), tüketim malları ithalatı ise 3 milyar 866 milyon dolar (%3,4 azalış) olarak kaydedildi.

Sektörlere Göre Dış Ticaret

Sektörel açıdan bakıldığında ihracatta en büyük payı imalat sanayi sektörü aldı. Toplam ihracatın %94,9’unu oluşturan bu sektör, 20 milyar 681 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi.

İmalatı sırasıyla tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörü (%2,7, 598 milyon dolar) ve madencilik ve taş ocakçılığı sektörü (%1,6, 348 milyon dolar) izledi.

İthalatta ise yine imalat sanayi sektörü öne çıktı. Bu sektördeki ithalat 21 milyar 369 milyon dolar ile toplamın %82,3’ünü oluşturdu.

Onu madencilik ve taş ocakçılığı (%12,7, 3 milyar 293 milyon dolar) ve tarım, ormancılık ve balıkçılık (%2,5, 641 milyon dolar) takip etti.

Genel Değerlendirme

2025 yılı Ocak-Ağustos dönemi verileri, Türkiye’nin ihracat kapasitesinin arttığını, ancak ithalatın da güçlü seyrini sürdürdüğünü ortaya koyuyor.

Özellikle enerji ithalatı, dış ticaret açığının temel belirleyicisi olmayı sürdürüyor. Bununla birlikte, enerji ve altın hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılama oranının %100’ün üzerine çıkması, Türkiye’nin katma değerli üretime yöneldiğinin ve dış ticarette daha dengeli bir tabloya doğru ilerlediğinin göstergesi olarak değerlendirilebilir.

Ağustos ayında yaşanan kısmi daralma, küresel piyasalardaki zayıflamanın ve bölgesel ekonomik koşulların etkisiyle açıklanabilir.

Ancak ihracatın ithalatı karşılama oranındaki iyileşme, Türkiye ekonomisinin dayanıklılığını ve üretim kapasitesini ortaya koymaktadır.