Enflasyon Kasım’da beklentileri altüst etti

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 0,87 oranında artarken, yıllık enflasyon yüzde 31,07 seviyesinde gerçekleşti.

Ekonomistlerin aylık bazda yüzde 1’in üzerinde artış, yıllık bazda ise yüzde 31,6’ya gerileme yönündeki beklentileri gerçekleşmedi. Enflasyon, beklentilerin hem aylık hem de yıllık seyrinin altında kalarak sürpriz yarattı.

Enflasyondaki bu görece yavaşlamanın en önemli nedenleri arasında gıda ve alkolsüz içecek fiyatlarında yaşanan gerileme yer aldı.

Özellikle taze sebze-meyve fiyatlarındaki düşüş ile arz koşullarındaki iyileşmenin, kasım ayı enflasyonuna aşağı yönlü katkı sağladığı ifade edildi. Bu gelişme, gıda grubunun aylık bazda enflasyonu aşağı çeken başlıca kalem olmasına yol açtı.

Ana Harcama Gruplarında Yıllık Değişim

Enflasyon sepetinde en yüksek ağırlığa sahip üç temel harcama grubunun yıllık değişimleri dikkat çekti. Buna göre: Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık fiyat artışı yüzde 27,44 olarak kaydedildi.

Ulaştırma harcamalarındaki yıllık artış yüzde 29,23 seviyesinde gerçekleşti. Konut grubunda ise dikkat çeken bir yükseliş yaşandı ve yıllık artış oranı yüzde 49,92 olarak açıklandı.

Bu grupların yıllık enflasyon üzerindeki etkileri de farklılık gösterdi. Gıda ve alkolsüz içeceklerin toplam enflasyona katkısı yüzde 6,83 oldu.

Ulaştırma grubunun katkısı yüzde 4,55 olarak ölçülürken, konut grubunun etkisi yüzde 7,57 ile en yüksek seviyeye ulaştı.

Özellikle konut harcamalarındaki artış, kira bedelleri, doğalgaz ve elektrik giderleri gibi kalemlerde yaşanan yukarı yönlü fiyat hareketlerinin etkisiyle güçlü seyrini korudu.

Kiralardaki artış eğilimi ve enerji maliyetleri, konut grubunun yıllık bazda yüzde 50’ye yaklaşmasına neden oldu. Bu durum, hanehalkı bütçeleri üzerindeki baskının sürdüğüne işaret etti.

Aylık Değişimlerde Gıda Gerilemesi Öne Çıktı

Kasım ayında aylık enflasyonu şekillendiren ana kalemler incelendiğinde ise gıdadaki düşüş belirleyici oldu. Harcama gruplarının aylık değişimleri şöyle gerçekleşti:

Gıda ve alkolsüz içecekler: yüzde 0,69 azalış

Ulaştırma: yüzde 1,78 artış

Konut: yüzde 1,70 artış

Aylık bazda enflasyonu aşağı çeken tek büyük grubun gıda olması dikkat çekti. Gıda grubunun toplam enflasyon üzerindeki aylık etkisi yüzde -0,17 olarak hesaplandı.

Bu, eğer gıda fiyatlarında düşüş yaşanmasaydı, aylık enflasyonun yüzde 1 seviyesinin üzerine çıkabileceğini gösterdi.

Ulaştırma ve konut grupları ise yükselişini sürdürdü. Ulaştırma grubunun aylık enflasyona katkısı yüzde 0,27, konut grubunun katkısı ise yüzde 0,29 oldu.

Akaryakıt fiyatlarında yaşanan dalgalanmalar, bakım-onarım giderleri ve özel ulaşım maliyetleri ulaştırma grubundaki artışı destekledi.

Konut grubunda ise kira artışları başta olmak üzere, bakım giderleri ve enerji fiyatları aylık yükselişin önemli nedenleri arasında yer aldı.

Beklentilerin Altında Kalan Enflasyonun Anlamı

Aylık yüzde 0,87 oranındaki artış, piyasa beklentilerinin altında kalması nedeniyle pozitif algılandı. Ekonomistler, özellikle gıda fiyatlarında görülen sert düşüşün enflasyon üzerinde kısa vadeli rahatlatıcı bir etki oluşturduğunu vurguladı.

Ancak kalıcı bir iyileşme için diğer ana gruplardaki artış eğiliminin de yavaşlaması gerektiğine dikkat çekildi.

Ulaştırma ve konut harcamalarının halen yüksek seyrini koruması, enflasyonist baskıların tamamen ortadan kalkmadığını ortaya koydu.

Özellikle kiralardaki artış ve enerji maliyetlerinin konut enflasyonunu beslemeye devam etmesi, önümüzdeki aylara ilişkin temkinli beklentilerin korunmasına yol açtı.

Zam Şampiyonu: Evcil Hayvan Ürünleri

Alt kalemlerdeki fiyat hareketlerine bakıldığında kasım ayının “zam şampiyonu” belli oldu. En yüksek aylık artış, yüzde 16,97 ile evcil hayvanlar ile ilgili ürünler grubunda görüldü.

Mama, bakım ürünleri ve veteriner hizmetleri gibi farklı kalemlerde yaşanan artışlar bu grubun zirveye yerleşmesini sağladı. İkinci sırada ise yüzde 14,27 artışla havayolu ile yolcu taşımacılığı yer aldı.

Uçak bileti fiyatlarındaki yükselişte sezon koşulları, artan işletme maliyetleri ve talep dalgalanmalarının etkili olduğu değerlendirildi.

Bu iki kalemdeki sert artış, genel enflasyon tablosunun gerisinde kalsa da tüketici bütçeleri üzerinde doğrudan hissedilen bir etki yarattı.

Özellikle evcil hayvan sahipleri ve seyahat eden vatandaşlar, söz konusu fiyat artışlarını günlük harcamalarında daha yoğun şekilde hissetti.

Tüketicinin Hissedilen Enflasyonu Devam Ediyor

Resmi rakamlar enflasyonda görece bir yavaşlamaya işaret etse de, vatandaşın günlük hayatta karşılaştığı fiyat artışları hissedilmeye devam ediyor.

Özellikle kira, ulaşım ve temel hizmet kalemleri bütçe üzerindeki etkisini sürdürüyor. Gıdada görülen geçici rahatlama ise tüketiciler açısından olumlu karşılansa da uzun vadeli bir trend olup olmayacağı belirsizliğini koruyor.

Uzmanlar, gıda fiyatlarındaki düşüşün mevsimsel etkilerle sınırlı kalabileceğine işaret ederek, kalıcı enflasyon düşüşü için iç talep yönetimi ve maliyet artışlarının kontrol altına alınması gerektiğini vurguluyor.

Ayrıca enerji fiyatları ve döviz kurundaki gelişmelerin önümüzdeki dönemde enflasyon seyrinde belirleyici olmaya devam edeceği belirtiliyor.

Kasım ayı enflasyon verileri, beklentilerin altında kalan aylık artışla kısa vadeli bir rahatlama sağladı. Ancak ulaştırma ve konut başta olmak üzere temel kalemlerdeki yüksek artışlar, enflasyonla mücadelenin henüz tamamlanmadığını gösterdi.

Gıdadaki gerileme sayesinde yıllık enflasyon yüzde 31,07 seviyesine çekilmiş olsa da, kalıcı iyileşme için diğer sektörlerde de benzer yavaşlamaların görülmesi gerekiyor.

Önümüzdeki aylarda fiyat istikrarının sağlanıp sağlanamayacağı; enerji maliyetleri, döviz kuru hareketleri, iç talep ve tarımsal üretim koşulları gibi birçok değişkenin birlikte seyrine bağlı olacak.

Ekonomi yönetiminin alacağı yeni önlemler ve piyasa koşullarındaki gelişmeler, hem tüketicinin bütçe dengesi hem de enflasyon görünümü üzerindeki belirleyici faktörler olmaya devam edecek.