Deprem bölgesine vergi nefesi: E-defter süresi 30 Eylül’e uzatıldı

Bu çerçevede, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), deprem felaketinden etkilenen mükellefler için ilan edilen mücbir sebep hali süresince, elektronik defter (e-Defter) uygulamalarıyla ilgili yükümlülüklerin ertelendiğini duyurmuştu.

Şimdi ise, mücbir sebep halinin sona ermesiyle birlikte, bu kişilere tanınan e-Defter oluşturma, imzalama ve Gelir İdaresi Bilgi Sistemine (GİB sistemi) yükleme işlemleri için yeni bir süre uzatımı getirildi.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan güncel açıklamaya göre, depremden etkilenen ve daha önce mücbir sebep hali kapsamında değerlendirilen mükelleflerin, e-Defter uygulamasına ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeleri için tanınan süreler 30 Eylül 2025 tarihine kadar uzatıldı.

Bu karar, hem bireysel hem de kurumsal olarak zarar gören mükelleflerin elektronik defter süreçlerini daha sağlıklı ve güvenli şekilde yürütebilmeleri amacıyla alındı.

Zira afet sonrası toparlanma süreci hâlen devam ediyor ve bu süreçte birçok işletme teknik ve idari aksaklıklarla mücadele ediyor.

e-Defter Nedir ve Kimleri Kapsar?

e-Defter; Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde tutulması zorunlu olan yevmiye defteri ve büyük defterin elektronik ortamda hazırlanması, imzalanması ve saklanması esasına dayanan bir sistemdir.

Bu sistem, hem kağıt israfını önlemeyi hem de kayıtların daha şeffaf ve denetlenebilir hale gelmesini amaçlar.

Elektronik defter uygulamasına tabi olan mükellefler, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın sistemine belirli tarihlerde bu defterleri yüklemekle yükümlüdür.

Aksi durumda usulsüzlük cezası gibi yaptırımlar söz konusu olabilir. Ancak yaşanan olağanüstü durumlar örneğin doğal afetler gibi bu yükümlülüklerin yerine getirilmesini zorlaştırabilir. Bu tür durumlar için "mücbir sebep hali" ilan edilerek yükümlülükler geçici süreyle ertelenebilir.

Mücbir Sebep Halinin Sona Ermesinden Sonra Süreler Nasıl İşleyecek?

Deprem sonrası ilan edilen mücbir sebep hali geçtiğimiz aylarda sona erdi. Normal şartlar altında, bu durumun bitişiyle birlikte ertelenmiş olan e-Defter yükümlülüklerinin de belirli bir takvim doğrultusunda yerine getirilmesi beklenirdi.

Ancak, Gelir İdaresi Başkanlığı, yaşanan yıkımın etkilerinin hâlâ devam ettiğini ve mükelleflerin toparlanmasının zaman alacağını göz önünde bulundurarak yeni bir süre tanıdı.

Buna göre, mücbir sebep hali sona ermiş olsa da, söz konusu süre uzatımı kapsamında depremden etkilenen mükelleflerin; e-Defter oluşturma, e-Defter imzalama, ve bu defterleri GİB sistemine yükleme yükümlülüklerini yerine getirmeleri için son tarih 30 Eylül 2025 olarak belirlendi.

Hangi Dönemlere Ait e-Defterler Bu Süreye Dahil?

Uzatma kararı, mücbir sebep hali kapsamında kalan dönemlere ait e-Defter yükümlülüklerini kapsıyor. Yani, afet bölgesinde yer alan mükelleflerin mücbir sebep ilan edilen süre boyunca yerine getirmeleri gereken e-Defter işlemleri, bu yeni tarihe kadar tamamlanabilecek.

Bu durum, özellikle 2023 ve 2024 yıllarına ait elektronik defter kayıtlarını henüz oluşturamayan veya teknik nedenlerle sistem üzerinden yükleyemeyen işletmeler için büyük bir kolaylık sunuyor.

Bu Kararın Önemi ve Beklenen Etkiler

Gelir İdaresi Başkanlığı'nın bu yöndeki kararı, sadece teknik bir düzenleme olmanın ötesinde, afet sonrası toparlanma sürecine ciddi bir katkı niteliği taşıyor.

Depremzedeler hâlâ fiziki ve ekonomik anlamda zorluklar yaşarken, vergi ve muhasebe süreçlerine ilişkin yükümlülüklerin ötelenmesi, onların öncelikli ihtiyaçlarına odaklanabilmelerine olanak tanıyor.

Bu süre uzatımı sayesinde; İşletmeler, muhasebe ve mali kayıtlarını toparlamak için ek zaman kazanmış olacak.

Teknik altyapısı zarar gören mükellefler, sistemlerini yeniden kurmak için gerekli çalışmaları sürdürebilecek.

Mali müşavirler ve bağımsız denetçiler, daha sağlıklı ve hatasız kayıt işlemleri yapabilecek. Afet bölgesinde bulunan işletmelerin idari yükü geçici olarak hafiflemiş olacak.

Uyulması Gereken Teknik ve Hukuki Şartlar

Süre uzatımı, yalnızca mücbir sebep hali kapsamındaki mükellefleri ilgilendiriyor. Diğer mükellefler için e-Defter yükümlülükleri normal takvimine göre devam ediyor.

Dolayısıyla, bu kolaylıktan yararlanmak isteyen işletmelerin daha önce mücbir sebep kapsamına alındıklarına dair herhangi bir sorun bulunmaması gerekiyor.

Ayrıca, sürenin uzatılması yalnızca e-Defter süreçlerini kapsıyor. Beyanname, bildirim ve diğer elektronik uygulamalarla ilgili yükümlülüklerin takibi için GİB’in ayrı duyuruları ve takvimleri geçerlidir.

GİB Sistemi Üzerinden İşlemlerin Takibi Önemli

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın dijital sistemleri üzerinden yapılan işlemlerin zamanında ve doğru şekilde yürütülmesi büyük önem taşıyor.

Sistemde oluşabilecek olası yoğunluklar ve teknik aksaklıklardan etkilenmemek adına, mükelleflerin son tarihe bırakmadan işlemlerini gerçekleştirmeleri tavsiye ediliyor.

Deprem sonrası ilan edilen mücbir sebep hali, ülkemizin afet yönetimi açısından önemli bir uygulamadır.

Gelir İdaresi Başkanlığı'nın aldığı süre uzatma kararı, yalnızca teknik bir mevzuat düzenlemesi değil, aynı zamanda insani ve sosyoekonomik bir destek mekanizmasıdır.

Depremden doğrudan etkilenen mükellefler için tanınan bu yeni sürenin, bölgedeki toparlanma sürecine olumlu katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.

e-Defter yükümlülüklerini yerine getirmekte zorlanan işletmeler ve meslek mensupları için bu süre uzatımı, hem sistemlerini düzene sokmaları hem de mevzuata uygun hareket etmeleri açısından oldukça kıymetlidir.

Ancak sürenin sonunda cezai durumlarla karşılaşmamak için son gün beklenmeden işlemlerin yapılması önem arz ediyor.

Bu süreçte mükelleflerin, GİB tarafından yapılan duyuruları yakından takip etmeleri ve ihtiyaç halinde mali müşavirlerinden destek almaları önerilmektedir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), Vergi Usul Kanunu çerçevesinde yayımladığı yeni bir sirkülerle, e-defter uygulamasına dahil mükelleflerin belirli yükümlülüklerine ilişkin süre uzatımına gitti.

Söz konusu düzenleme, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve ülke genelinde büyük yıkıma neden olan Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen belirli illerdeki mükellefleri ve bazı özel durumları kapsamaktadır.

GİB’in açıklamasına göre, depremin ardından mücbir sebep hali ilan edilen bölgeler arasında şu iller yer almaktadır:

Adıyaman

Hatay

Kahramanmaraş

Malatya

Gaziantep’in İslahiye ve Nurdağı ilçeleri

Bu illerde vergi mükellefi olanlar için daha önce belirlenen mücbir sebep hali, 30 Kasım 2024 tarihine kadar uzatılmıştı.

Aynı zamanda, bu yerlerde faaliyet göstermeyen ancak söz konusu bölgelerdeki meslek mensuplarıyla 6 Şubat 2023 tarihi itibarıyla “Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” bulunan mükellefler de mücbir sebep kapsamına alınmıştı.

e-Defter İşlemlerinde Süre Uzatımı

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan son sirküler ile birlikte, yukarıda belirtilen kapsam dahilindeki mükelleflerin 2024 yılı içinde e-defter uygulamasına ilişkin belirli yükümlülüklerinin süresi yeniden belirlendi.

Bu düzenleme, hem mükelleflerin hem de onların hizmet aldığı meslek mensuplarının yaşadığı mağduriyetlerin azaltılması ve gerekli hazırlıkların daha sağlıklı yapılabilmesi amacıyla hayata geçirildi.

Düzenleme kapsamında; normal şartlarda 30 Haziran, 10 Eylül ve 15 Eylül tarihleri sonuna kadar tamamlanması gereken aşağıdaki işlemlerin tamamı için yeni tarih olarak 30 Eylül 2024 gün sonu belirlendi:

e-Defterlerin oluşturulması ve imzalanması

Berat dosyalarının GİB Bilgi İşlem Sistemi’ne yüklenmesi

Bu tarihe kadar yukarıda belirtilen işlemlerin tamamlanması halinde, mükelleflerin ilgili yasal yükümlülüklerini yerine getirmiş sayılacağı ifade edildi.

Hangi Belgeler Kapsamda?

Uzatma kararı, e-defter kapsamında oluşturulan yevmiye defteri ve defter-i kebir gibi temel mali belgeleri kapsamaktadır.

Mükelleflerin, bu belgeleri belirlenen format ve standartlara uygun şekilde oluşturması, elektronik imzayla veya mali mühürle onaylaması ve son olarak da beratlarını GİB sistemine zamanında yüklemesi gerekmektedir.

Yeni düzenlemeye göre, yukarıda sıralanan bu üç aşamalı sürecin tamamı için son gün artık 30 Eylül 2024 olarak belirlenmiştir.

Süre uzatımı sadece tarih değişikliğiyle sınırlı olup, işlemlerin usulüne uygun biçimde gerçekleştirilmesi yükümlülüğü aynen devam etmektedir.

Kimler Faydalanacak?

Bu süre uzatımından yararlanabilecek olan mükellefler aşağıda iki ana gruba ayrılmaktadır:

Mücbir sebep hali ilan edilen illerde doğrudan mükellefiyeti bulunan gerçek ve tüzel kişiler

Bu illerde faaliyet gösteren yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirlerle 6 Şubat 2023 tarihi itibarıyla “Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” imzalamış olan ancak farklı bir ilde mükellefiyeti bulunanlar

Bu kriterler dışında kalan mükellefler için söz konusu süre uzatımı geçerli değildir. Dolayısıyla, süreden yararlanmak isteyenlerin bu koşulları sağlaması büyük önem arz etmektedir.

Yasal Dayanak ve Sirkülerin Önemi

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yayımladığı sirkülerler, Vergi Usul Kanunu kapsamında idarenin açıklayıcı ve yönlendirici düzenlemeleri arasında yer almaktadır.

Her ne kadar kanun hükmü niteliğinde olmasalar da, mükelleflerin yasal yükümlülüklerini yerine getirme sürecinde önemli bir rehber işlevi görürler.

Bu bağlamda, yayımlanan bu sirküler de özellikle deprem bölgesindeki mükelleflerin iş yükünü hafifletmeyi ve olası idari yaptırımların önüne geçmeyi amaçlamaktadır.

Deprem Sonrası Mali Düzenlemeler

6 Şubat 2023 depremleri sonrasında sadece vergi alanında değil, sosyal güvenlik, teşvik, kredi ve borç erteleme gibi birçok alanda çeşitli kolaylık ve destekler hayata geçirilmiştir.

Özellikle mali belgelerin ve beyanların teslimine ilişkin sürelerin esnetilmesi, bölge halkının ve işletmelerin normale dönme sürecinde önemli bir katkı sağlamaktadır.

Söz konusu e-defter süre uzatımı, bu destek paketinin önemli bir parçası olup, özellikle elektronik belge düzenleme yükümlülüğünü yerine getirmek zorunda olan mükellefler için rahatlatıcı bir gelişme olarak değerlendirilmektedir.

Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Mükelleflerin, süre uzatımıyla ilgili yanlış anlamaları önlemek adına şu hususlara dikkat etmeleri gerekmektedir:

Uzatılan süre sadece belirtilen tarihlerin sonuna kadar yapılması gereken işlemleri kapsamaktadır. Diğer dönemlere ait işlemler için geçerli değildir.

Yalnızca e-defter oluşturma, imzalama ve berat yükleme işlemleri kapsama dahildir. Örneğin e-fatura veya e-arşiv gibi diğer elektronik belge sistemleri için geçerli değildir. Süre uzatımı otomatik olarak uygulanır; ayrıca başvuruya gerek yoktur.

Ancak, ilgili mükellefin yukarıda sayılan bölgelerde kayıtlı olması ya da 6 Şubat 2023 itibarıyla bölgede faaliyet gösteren meslek mensubuyla sözleşmesinin bulunması gerekmektedir.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan bu yeni düzenleme, 6 Şubat depremlerinden etkilenen ve mücbir sebep kapsamında değerlendirilen mükelleflerin e-defter yükümlülüklerini yerine getirmesi için ek süre tanımaktadır.

30 Haziran, 10 Eylül ve 15 Eylül tarihlerine kadar yapılması gereken işlemler, 30 Eylül 2024 gün sonuna kadar uzatılmıştır.

Bu süre içerisinde e-defterlerin oluşturulması, imzalanması ve beratların GİB sistemine yüklenmesi gerekmektedir.

Böylece mükellefler, olası ceza ve yaptırımlardan korunarak yasal yükümlülüklerini zamanında ve doğru bir şekilde yerine getirebileceklerdir.