Kur Korumalı Mevduat (KKM) nasıl bitti?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında 23 Ağustos'tan itibaren yenileme ve açılış işlemlerinin yapılmayacağını duyurdu.
Açıklamada, 23 Ağustos’tan itibaren gerçek kişiler için KKM hesaplarında yenileme ve açılış işlemlerinin (YUVAM hesapları hariç) yapılmayacağı aktarıldı.
Merkez Bankası, 2025 yılı Para Politikası Metni'nde KKM'den çıkışı resmi bir hedef olarak açıklamış ve son dönemde yaptığı toplantılarda KKM'nin yakın zamanda sonlandırılacağını vurgulamıştı.
Bu adım aynı zamanda makroihtiyati çerçevede önemli bir sadeleşme ile para politikasında daha öngörülebilir bir çerçeveye geçiş anlamına geliyor.
KKM NASIL BAŞLADI NASIL BİTTİ
Kur Korumalı Mevduat (KKM), 2021 yılının sonunda döviz kurlarındaki sert yükselişi durdurmak ve Türk lirasına olan güveni artırmak amacıyla uygulamaya konulan bir finansal araç olarak kullanıldı.
20 Aralık 2021: KKM sistemi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından duyuruldu. Bu tarihte Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati'ydi. Sistem, gerçek kişilerin ve belli bir tarihten sonra tüzel kişilerin döviz hesaplarını Türk lirası mevduata çevirmesi karşılığında, kur farkından kaynaklanacak zararların devlet tarafından karşılanmasını öngörüyordu.
21 Aralık 2021: Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), KKM'nin uygulama esaslarını belirleyen tebliğleri yayımladı.
2022 Yılı: KKM, piyasada büyük ilgi görerek kısa sürede 140 milyar dolarlık bir hacme ulaştı. Sistemin ana amacı olan döviz talebini azaltma ve TL'ye olan yönelimi artırma hedefleri doğrultusunda, KKM hesaplarının büyüklüğü hızla yükseldi.
2023 Yılı: KKM'nin bütçeye maliyeti giderek artmaya başladı ve bu durum kamu finansmanı üzerinde ciddi bir yük oluşturdu. Sistemdeki mevduat hacmi 3,4 trilyon liraya ulaştı. 2023 yılındaki Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrası kabine değişikliğiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı'na Mehmet Şimşek getirildi. Bu değişiklikle birlikte rasyonel politikalara dönüş sinyali verildi ve KKM'den çıkış stratejileri gündeme geldi.
Ağustos 2023: Mehmet Şimşek'in bakanlığı döneminde, TCMB kademeli olarak KKM'ye olan ilgiyi azaltmak için adımlar attı. Bankalara KKM'den TL mevduata geçiş hedefleri verildi ve sistemin cazibesi düşürülmeye başlandı.
20 Ocak 2025: TCMB, döviz ve altın dönüşümlü KKM hesaplarında 6 ve 12 ay vadeli hesap açma ve yenileme işlemlerinin sonlandırılmasına karar verdi.
23 Ağustos 2025: KKM hesap açma ve yenileme işlemlerinin (YUVAM hesapları hariç) sonlandırılmasıyla, KKM uygulaması resmen sona erdi.
KKM'NİN DEVLETE MALİYETİ NE KADAR
Kur Korumalı Mevduat, döviz kurundaki yükselişin faiz getirisini aşması durumunda, aradaki farkı Hazine ve Merkez Bankası'nın ödemesi esasına dayanıyordu. Bu durum, bütçe üzerinde büyük bir yük oluşturdu.
KKM'nin devlete olan toplam maliyeti, zaman içinde döviz kurundaki dalgalanmalara bağlı olarak değişiklik gösterdi. Kasım 2023 itibarıyla sistemin toplam maliyetinin 700 milyar TL (yaklaşık 25 milyar ABD Doları) olduğu belirtiliyordu. Başka bir kaynak ise, Ağustos 2023 itibarıyla KKM'nin Hazine'ye maliyetinin 213 milyar lirayı aştığını aktarıyor.
Bazı analizler de KKM'nin Türkiye'ye toplam maliyetinin 60 milyar dolara kadar ulaştığını öne sürüyor. Bu maliyet, dönemsel kur farkı ödemeleri ve sistemin kamu kaynakları üzerindeki yükü nedeniyle farklı şekillerde yorumlanıyor.
Sonuç olarak, Kur Korumalı Mevduat, kısa vadede döviz kurundaki oynaklığı dengelemeyi başarsa da, devlet bütçesi üzerinde önemli bir maliyet yaratarak makroekonomik dengeler açısından tartışmalı bir uygulama oldu.