İDO'dan Osman Gazi Köprüsü'ne zam talebi!

Ekonomim gazetesinden Vahap Munyar, dikkat çeken bir yazı kaleme aldı. Munyar yazısında şu ifadelerde bulundu:

2011 yılı Nisan ayı başları, Haliç Kongre Merkezi… İstanbul Deniz Otobüsleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin 30 yıllığına özelleştirilmesi için ihale var…

“Tepe-Akfen-Souter-Sera Konsorsiyumu” 860 milyon dolara ihalede ipi göğüsledi, Komisyon Başkanı’nın ricası üzerine teklife 1 milyon dolar daha eklendi. 861 milyon dolarlık bedel KDV dahil 1 milyar doları buldu.

İDO’yu 30 yıl işletmek üzere devralan konsorsiyumda hisseler şöyle belirlendi:

Akfen: Yüzde 30

Tepe: Yüzde 30

Souter (İskoçya firması): Yüzde 30

Sera: Yüzde 10

İDO’ya gelir yaratan lokomotif hat, Eskihisar-Topçular’dı. İhalenin üzerinde 2 yıl bile geçmeden Eskihisar-Topçular hattında İDO’nun karşısına iki rakip dikildi:

BUDO

NEGMAR

Bu hattı kullanma imtiyazının İDO’da olacağını dikkate alarak ihaleye girip, işletmeyi 30 yıllığına üstlenen Konsorsiyum, karşısına çıkan iki rakibe izin verilmesi üzerine işi mahkemeye götürdü.

İhaleden 5 yıl sonra da “Körfez Geçiş Köprüsü” olarak bilinen “Osmangazi Köprüsü” tamamlanıp hizmete açıldı. “Osmangazi Köprüsü”, İzmit Körfezi’ni geçmeyi çok daha kolaylaştırınca İDO’nun Eskihisar-Topçular hattına önemli darbe vurdu.

Osmangazi Köprüsü’nün ihale belgelerine “35 dolar + KDV” şeklinde yansıyan geçiş ücreti, vatandaş açısından çok yüksek görülünce hükümet tarafından aşağı çekildi. İDO’yu alan Konsorsiyum, bu duruma da yargı önünde itiraz etti.

Souter’in patronu da, Akfen Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Akın da bu gelişmelere itirazlarını sıklıkla dile getirdi. Konsorsiyumun iki büyük ortağı, ihale şartnamesine aykırı davranışlar olduğuna dikkat çekmeye çalıştı.

Geçenlerde Hakan Güldağ, Alaattin Aktaş ve Servet Yıldırım’la birlikte İDO Genel Müdürü Dr. Murat Orhan’la sohbet ettik. Orhan’a sohbetin başında son ortaklık yapısını sordum, aktardı:

- Şu anda Akfen ve Tepe’nin yüzde 50’şer hissesi var. Souter yüzde 30, Sera yüzde 10 olan hissesini Akfen ve Tepe’ye devredip çıktı.

İDO özelleştirmesiyle ilgili şu yorumunu da başlangıçta paylaştı:

- İDO, özelleştirme başarısızlığının en önemli örnekleri arasına girdi. Birçok şey, Konsorsiyum aleyhine gelişti, maalesef.

İDO’yu işletme sürelerinin 30 yıl olduğuna dikkat çeki:

- 14 yılımız bitti. Önümüzde 16 yıl kaldı.

Ortamı İDO’nun aleyhine çeviren en önemli adres üzerinde durdu:

- Osmangazi Köprüsü’nde dolar bazında geçiş ücreti artışları şartnameye uygun hesaplansaydı bugün rakamın 54 dolara ulaşmış olması gerekiyordu. Bugün ücret bu rakamın yarısı düzeyinde bile değil.

Osmangazi Köprüsü’nü zaman zaman kullanan biri olarak vatandaşın duygusunu aktardım:

- Osmangazi Köprüsü geçiş ücreti size göre düşük kalmış olabilir ama vatandaş açısından hiç de öyle değil. Geçiş ücreti gişelerdeki ekranlara yansıdıkça birçok vatandaş kızgınlığını dile getiriyor.

Murat Orhan, İDO’yu işleten şirket penceresinden durumun altını çizdi:

- 14 yıl geride kaldı ama Konsorsiyum, özelleştirme bedeli için kullandığı kredinin ödemesini tamamlayamadı. Yani, İDO’nun gelirleri ihaleye girilirken yapılan hesapların altında kaldı.

Eskihisar-Topçular hattını irdeledi:

- Eskihisar-Topçular hattı, kendi içinde kâr merkezi gibiydi. İki yıl önce negatif EBİTDA’ya (Amortisman, vergi ve faiz öncesi kâr) döndü.

2024 yılında borç ödeyecek kadar EBİTDA yarattıklarını aktardı:

- Bu yıl ciromuzun 4.5 milyar lira dolayında olmasını bekliyoruz.

Şu anda 49 farklı boyutlarda gemi ile hizmet vermeyi sürdürdüklerini bildirdi:

- İDO’yu devraldığımızda 2 bini aşkın personelimiz vardı. Şu anda 1100 personelle hizmet veriyoruz.

Borcun bitmesi konusundaki öngörüsünü merak ettim, paylaştı:

- Aslında İDO’nun faaliyetleri konusunda ihale şartnamesinde verilen sözler yerine getirilmiş olsaydı, borç şimdiye kadar bitmiş olurdu. Gelişmeler İDO aleyhine oldu. Eğer başka olumsuzluk yaşanmazsa 6-7 yılda borcu kapatabiliriz.

İDO’nun mevcut ortamda iş yoğunluğu açısından öne çıkan hatlarını sordum, yanıtladı:

- Ciro olarak Yenikapı-Yalova hattı ilk sırada. Araç ve yolcu sayısı olarak da Eskihisar-Topçular ilk sırada yer alıyor.