Dev ihale yerli varken yabancıya mı gidecek?
İlk ‘yerli ve milli’ elektrikli lokomotif üretildi ama TCDD 40 yeni lokomotif almak için ihaleye çıktı. İddialara göre, ihale şartnamesi Avrupalı bir şirketi işaret ediyor ve milyonlarca avro yurtdışındaki bu şirkete gidecek.
TCDD Taşımacılık Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü, 10 Eylül 2025 tarihinde 40 adet dizel elektrikli anahat lokomotifi almak için ihale düzenleyecek. Ancak milyonlarca avroluk ihaleyle ilgili iddialar ve tartışmalar gündem olacak türden.
TÜRKİYE ÜRETEBİLECEK DURUMDA
Birgün'den İsmail Arı'nın haberine göre TCDD’ye bağlı Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii A.Ş.’nin (TÜRASAŞ) Eskişehir fabrikasında “Milli elektrikli ana hat lokomotifi” üretmeye başladığı biliniyor. Hatta lokomotif AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da canlı bağlantıyla katıldığı törenle raylara indirildi.
2023’te yapılan açıklamada, “Türkiye’nin tasarımı ve kritik bileşenleri yerli ve milli ilk anahat lokomotifi raya indi” de denilmişti. Ancak TCDD’nin 40 yeni lokomotif alımı için 10 Eylül’de düzenleyeceği ihalenin teknik şartnamesinin bir Avrupa ülkesindeki şirketi işaret ettiği ve şartnamede “yerlilik” ibaresinin yer almadığı ifade ediliyor.
Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası (BTS) Denetleme Kurulu Başkanı ve ITF Delegesi İsmail Özdemir BirGün’e yaptığı açıklamada, “Türkiye’deki tek lokomotif üreticisi 130 yıldır TÜRASAŞ’tır. TSI sertifikalı Türkiye’nin ilk elektrikli E 5000 lokomotifi yerli olarak tasarlanmış ve üretilmiştir. Halihazırda TÜRASAŞ, TCDD Taşımacılık A.Ş.’nin çıkmış olduğu 10 Eylül tarihinde yapılması planlanan ihaleye konu olan 40 adet lokomotifi tasarlayıp üretebilecek durumdadır. TÜRASAŞ bu lokomotifi önceki üretilenler gibi ağırlıklı kısmını yerli imkanlarla üretebilecek durumda iken bu proje ve ihale ile direkt dış alıp planlamıştır” dedi.
İHALE İSVİÇRELİ ŞİRKETE Mİ GİDECEK?
“Yaklaşık 250 milyon Avro’ya mâl olacak ihalede herhangi bir yerlilik şartı bulunmamaktadır” ifadelerini kullanan Özdemir sözlerini şöyle sürdürdü:
“250 milyon Avro döviz yurtdışına verilmeye çalışılmaktadır. Neden TÜRASAŞ da Türk işçisi ve memuru tarafından üretilecek lokomotifi üretmek yerine ihale ile yüzde 100 yabancı sermayeli lokomotif alımı planlanmaktadır? Demiryolu uzmanları tarafından ihalede ön şart olarak yazılan daha önce bin adet dizel motor üretmiş olmak şartı başta olmak üzere öne sürülen şartları dünyada halihazırda sadece Stadler-İsviçre firmasının sağladığı belirtilmektedir. Bu ihale adrese teslim bir ihale midir?
Türkiye’de bu ihaleye konu olan lokomotif en az yüzde 51 yerlilikle üretilebilecekken ve Eskişehir E 5000 lokomotifi ile yaklaşık yüzde 70 yerlilik oranı yakalanmışken bu ihale Türk demiryolu sanayisine vurulan bir darbedir. İhalede yerlilik oranı konulmamasının nedeni nedir?”