ABD ihracatında kritik eşik! Gümrük tarifeleri kötü etkiledi

ABD’nin, AB ürünlerinde ek gümrük vergilerini yüzde 15 olarak belirlerken, Türkiye’ye uyguladığı vergileri artırması; tekstil, mobilya ve otomotiv tedarik sanayinde pazar kaybı korkusunu büyüttü. Tekstilde vergi yükü %34’e ulaştı. Mobilyaya ekimde ayında yüzde 25’e çıkarılan ek vergi, yılbaşından itibaren %30’a yükselecek. Otomotiv yan sanayinde çelik ve alüminyum içeren ürünlere getirilen yüzde 50 ek vergi ise ihracatı durma noktasına taşıyor. Tablonun giderek ağırlaştığına işaret eden ihracatçılar, her iki tarafl a acilen yeni bir müzakere zemini tesis edilmesini istiyor.

Ekonomim'den Aysel Yücel'in haberine göre Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, ABD ve AB arasında 21 Ağustos’ta imzalanan ABD ve AB arasında 21 Ağustos’ta imzalanan “Karşılıklı, Adil ve Dengeli Ticaret Çerçeve Anlaşması’nın Türkiye açısından ağır sonuçlar doğuracağını söyledi. Gültepe, “Anlaşmaya göre ABD, otomobiller de dahil olmak üzere AB’den gelen ürünlerin büyük bölümüne en fazla yüzde 15 gümrük vergisi uygulamayı kabul etti. Buna karşılık AB, ABD’den ithal edilen sanayi ürünlerinde tarifeleri tamamen kaldırdı ve tarım ürünlerine yönelik belirli kotalar açtı. Ancak çelik, alüminyum ve bakır ithalatına uygulanan yüzde 50 seviyesindeki yüksek ABD tarifeleri kapsam dışı bırakılarak yürürlükte kalmaya devam etti. Ayrıca AB, anlaşma çerçevesinde ABD’den 750 milyar dolarlık enerji ürünü ve 40 milyar dolarlık yapay zekâ çipi satın almayı, bunun yanında ABD’de 600 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirmeyi taahhüt etti. Türkiye için minimum verginin yüzde 15’e yükseltilmesi ve AB’nin birçok üründe maksimum yüzde 15 tavan tarife hakkı elde etmesi, özellikle otomotiv, ticari araçlar, kimya, ilaç, tekstil, hazır giyim ve mobilya gibi ABD’ye ihracat gerçekleştiren sektörlerimizi rekabet açısından dezavantajlı konuma taşıyor” diye konuştu.

En ağır etkinin ticari araç ve otomotiv yan sanayinde görülmesi beklenirken, AB’nin bu alanda yüzde 15’lik tavan tarifeden yararlanacak olması, Türkiye’nin ABD pazarındaki uzun süredir devam eden avantajlı konumunu büyük ölçüde ortadan kaldırarak ihracat üzerinde baskı yaratacak bir yapı oluşturuyor. İlaç ve kimyasal girdilerdeki tarife sabitlemelerinin ise küresel hammadde ve ilaç fiyatlarını artırması bekleniyor.

Mobilyada, AB ile vergi farkı iki katına çıkacak

Mobilya Dernekleri Federasyonu (MOSFED) Başkanı Ahmet Güleç, ABD ile AB arasındaki anlaşmanın mobilya sektöründe büyük tedirginlik yarattığını söyledi. Güleç, “Maalesef ABD’ye mobilya ihracatında AB ülkelerine karşı sahip olduğumuz avantajlı konu kaybettik. Türkiye’den ABD’ye ihracatta ek gümrük vergisi ağustosta yüzde 15 olarak belirlenmişti. Ancak ABD yönetimi, ekim ayında Türkiye’den mobilya ithalatında ek gümrük vergisini yüzde 15’ten yüzde 25’e çıkardı. Ocak 2016’da yüzde 30’a çıkarılacak. Mutfak ürünleri ihracatında ise gümrük vergisinin yüzde 50’ye çıkarılacağı söyleniyor. Bu durum maliyet artışları ve döviz kuru nedeniyle rekabet gücü aşınan sektörümüzün ABD pazarını tamamen kaybetmesine yol açabilir. ABD, sektörümüz için önemli bir pazar, Türkiye’nin ABD ile müzakereleri hızlandırması gerekiyor” diye konuştu.

ABD ihracatında kritik eşikteyiz

Dışyönder Başkanı Dr. Hakan Çınar, Türkiye’nin ABD pazarını kaybetme riskiyle karşı karşıya olduğunu belirterek, “Türkiye’nin ABD’ye ihracatında kritik bir eşikteyiz. ABD ile Avrupa Birliği arasında Ağustos ayında imzalanan ve karşılıklı vergileri sınırlayan çerçeve anlaşması sonrasında AB menşeli ürünler ABD pazarına önemli vergi avantajlarıyla giriş yaparken, Türkiye aynı ürünlerde gümrük tarifeleriyle yüzde 15–35’e varan oranlarda vergi ödemeye devam edecek. Bu durum, başta tekstil ve mobilya sektörlerimiz olmak üzere birçok sanayi kolu için ciddi bir rekabet dezavantajı beraberinde getirecek. ABD ile acilen ikili bir ticareti kolaylaştırma ve vergi indirimi mekanizması kurulmalı. Öte yandan tekstil, mobilya ve sanayi ürünlerinde Türkiye’nin ABD pazarında dezavantajlı duruma düşmesini engelleyecek geçici koruma mekanizmaları devreye alınmalı. Türkiye’nin en büyük alternatif pazarı olan ABD’nin kaybedilmesi, sadece ilgili sektörlerin değil, dış ticaretimizin geneli açısından önemli bir kayba neden olacak” açıklamasını yaptı.

TEKSTİLDE, GÜMRÜK VERGİSİ %34’E ÇIKTI!

Tekstil sektörü temsilcileri de ABD pazarını kaybetme endişesi taşıyor. Tekstilciler, ABD’ye ihracatta yüzde 15 olan ek gümrük vergisinin, yüzde 9 ila yüzde 30 arasında zaten mevcutta olan gümrük vergilerine ekleneceğini hatırlatarak, “Bunun ortalaması yaklaşık yüzde 19. Bu yüzde 19’un üzerinde yüzde 15’i eklediğimiz zaman yüzde 34 yapıyor” uyarısında bulundu İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Öksüz, ABD’nin hayata geçirdiği gümrük duvarları sebebiyle Türkiye’nin rakip ülkelere kıyasla daha düşük ek gümrük vergilerine sahip olmasının Türkiye için bir avantaj gibi gözükse de dolaylı olarak sektör ihracatını etkilediğini dile getirdi. Öksüz, “2025 yılı Ocak – Temmuz döneminde ABD’nin tekstil ithalatı yüzde 3 oranında gerileyerek 17 milyar dolar değerinde gerçekleşti. Bu dönemde ABD’nin Çin Halk Cumhuriyeti’nden ithalatı yüzde15 oranında gerilerken; Türkiye’den ithalatı yüzde 0,6 oranında arttı. ABD’de pazar payımızı artırırken yüksek gümrük duvarları sebebiyle ABD’ye ihracat gerçekleştiremeyen ülkeler, hedef noktasını Türkiye’nin ana ihracat pazarı Avrupa Birliği ülkeleri olarak belirledi. 2025 yılı Ocak – Temmuz döneminde Türkiye’nin AB’ye ihracatı yüzde 2,2 oranında gerilerken AB’nin Çin’den ithalatı yüzde 11,7 oranında arttı. Dolayısıyla maliyet artışları ve kur baskısı ile mücadele eden sektörümüz; aynı zamanda rekabetçilikte de dar boğazdan geçiyor” diye konuştu. Öksüz, “Ocak – Ekim döneminde ABD’ye olan ihracatımız tekstil sektörümüzde 650 milyon doları geçti ve ABD’nin 8. büyük tedarikçisi konumundayız. Bu veriyi tekstil sektörünün de dahil edileceği tercihli ticaret anlaşmasıyla birlikte daha da yukarılara taşıyabiliriz. Ticaret Bakanlığımızın başta ilave gümrük vergilerinin düşürülmesi olmak üzere ABD ile Serbest Ticaret Anlaşması, Tercihli Ticaret Anlaşması imzalanması gibi gündem maddelerini sürekli sıcak tutarak girişimlerde bulunmasından büyük memnuniyet duyuyoruz. Bu dönemde ABD ile Türkiye’nin arasında sektörlerimizi içerecek şekilde imzalanacak bir Tercihli Ticaret Anlaşması; sadece zor bir dönemden geçen tekstil ve hazır giyim sektörlerimizin nefes almasını sağlamaz; aynı zamanda sürdürülebilir ihracat başarısı sağlanmasına yönelik de sektörümüze büyük bir alan açılmış olur” açıklamasını yaptı.

“OTOMOTİVDE PAZAR TAMAMEN KAYBEDİLEBİLİR”

TOBB Otomotiv Tedarik Sanayi Meclis Başkanı Alper Kanca, ABD’nin yayımladığı ‘232 Çelik Türevleri Tarife Listesi’nin motor, şanzıman, krank, dişli gibi neredeyse tüm temel parçaları kapsadığını vurgulayarak, “Eskiden yüzde 2,5 olan vergiye yüzde 50 eklendi. Sadece otomotiv değil, başka döküm parçalarının da işi çok zor” açıklamasını yapmıştı. Otomotiv Tedarik Sanayi İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (TOSB) Başkanı Dr. Mehmet Dudaroğlu da, “2025 itibarıyla ‘Reciprocal Tariff ’ kapsamında Türk ihraç ürünlerine önce yüzde 10, ardından yüzde 5 olmak üzere toplam yüzde 15 gümrük vergisi getirildi. Ayrıca 1 Ağustos 2025 itibarıyla ‘Section 232’ kapsamında uygulamaya başlayan yüzde 25 + yüzde 25 ek gümrük vergisi, otomotiv parça ihracatını bitirme noktasına getirdi. Bu vergi yükleri tedarik sanayimizin altından kalkabileceği yükler değildir. Eğer kaldırılmazsa ABD pazarı fiilen kapanmış olacak” diye konuşmuştu.

ABD’YE İHRACAT EKİMDE %10 DÜŞTÜ

TİM verileri, ABD pazarındaki zorluğun rakamlara da yansıdığını gösteriyor. Ekim ayında Türkiye’nin ABD’ye ihracatı yüzde 10 azalarak 1, 9 milyar dola olurken, Ocak–Ekim dönemindeki düşüş yüzde 2,5 olarak gerçekleşti ve 10, 8 milyar dolara geriledi. Türkiye, 2024 yılında ABD ile 33 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşmıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump arasında varılan 100 milyar dolarlık ticaret hedefini hatırlatan sektör yetkilileri, ek vergilerin düşürülmemesi halinde bu hedefe ulaşmanın mümkün olmayacağı görüşünde.